Emeryci, którzy dorabiają do świadczeń, muszą złożyć odpowiednie oświadczenia do ZUS do 31 maja 2025 roku. Brak reakcji może skutkować zawieszeniem wypłat i koniecznością zwrotu nienależnie pobranych pieniędzy.
Dorabiasz do emerytury? Pamiętaj o obowiązku wobec ZUS
Zakład Ubezpieczeń Społecznych przypomina, że do 31 maja 2025 roku mija termin złożenia oświadczeń o przewidywanym przychodzie przez emerytów, którzy kontynuują pracę zawodową. Ten obowiązek dotyczy szczególnie osób, które nie osiągnęły jeszcze powszechnego wieku emerytalnego – 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn.
W Polsce obowiązują limity dorabiania dla wcześniejszych emerytów, aktualizowane co kwartał. Przekroczenie progów:
- 70% przeciętnego wynagrodzenia – skutkuje zmniejszeniem świadczenia,
- 130% przeciętnego wynagrodzenia – powoduje całkowite zawieszenie emerytury.
Oświadczenie o spodziewanych przychodach umożliwia ZUS odpowiednie dostosowanie wysokości wypłat. Zaniechanie złożenia dokumentu może prowadzić do zawieszenia świadczenia oraz żądania zwrotu nadpłaconych kwot wraz z odsetkami.
Problem systemowy: Groszowe emerytury zmuszają do pracy
Dane przedstawione przez ZUS na posiedzeniu sejmowej komisji ds. polityki senioralnej ukazują alarmującą skalę zjawiska:
- W 2011 roku emerytury groszowe (poniżej minimum ustawowego) pobierało 23,9 tys. osób,
- W 2024 roku liczba ta wzrosła do 433,1 tys..
Średnia wysokość tych świadczeń to około 1200 zł, a w skrajnych przypadkach – nawet poniżej 10 zł miesięcznie. To sytuacja, która nie pozwala na samodzielne utrzymanie, co zmusza seniorów do dorabiania, często z narażeniem na przekroczenie dozwolonych limitów.
Od 1 marca 2025 roku minimalna emerytura w Polsce wynosi 1878,91 zł brutto. Po potrąceniu składek i podatków pozostaje jednak kwota znacznie niższa, co nie wystarcza wielu osobom na pokrycie podstawowych potrzeb.
Kobiety szczególnie narażone na niskie świadczenia
Z danych ZUS wynika, że aż 77% pobierających emerytury groszowe to kobiety. Na tę dysproporcję wpływa kilka czynników:
- krótszy staż pracy z powodu opieki nad dziećmi,
- niższe średnie zarobki w trakcie aktywności zawodowej,
- wcześniejsze przechodzenie na emeryturę.
Skutkiem jest niższy zgromadzony kapitał emerytalny, a co za tym idzie – niższe świadczenia.
Składanie oświadczeń: Gdzie i jak?
Aby uniknąć problemów, emeryci mogą złożyć oświadczenie do ZUS na kilka sposobów:
- osobiście – w dowolnej placówce ZUS,
- pocztą – wysyłając wypełniony formularz,
- elektronicznie – za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.
ZUS prowadzi także kampanię informacyjną i udostępnia doradców emerytalnych, którzy pomagają w wypełnieniu dokumentów oraz wyjaśniają konsekwencje związane z limitami dorabiania.
Kogo nie dotyczy obowiązek?
Nie każdy emeryt musi składać omawiane oświadczenia. Zgodnie z przepisami:
- osoby, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny, mogą dorabiać bez ograniczeń – ich świadczenia nie są zmniejszane ani zawieszane,
- emeryci z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej – nie są objęci limitami przychodów.
To oznacza, że obowiązek dotyczy głównie osób na wcześniejszych emeryturach, a w ich przypadku niezłożenie dokumentu na czas może mieć dotkliwe skutki finansowe.
Systemowe przyczyny i możliwe rozwiązania
Według ekspertów ds. polityki społecznej, obecna sytuacja jest efektem kilku czynników:
- reformy z 1999 roku, która powiązała wysokość emerytury z kapitałem zgromadzonym w czasie pracy,
- wzrostu popularności elastycznych form zatrudnienia, gdzie składki na ZUS są znacznie niższe,
- zmian demograficznych – społeczeństwo się starzeje, a liczba osób w wieku produkcyjnym maleje.
Niektóre organizacje senioralne proponują wprowadzenie emerytury obywatelskiej – świadczenia gwarantowanego każdemu po osiągnięciu wieku emerytalnego, niezależnie od historii składek. Do tej pory jednak nie zapadły w tej sprawie żadne wiążące decyzje.
Konsekwencje zaniechania mogą być poważne
W praktyce oznacza to, że tysiące emerytów dorabiających do świadczeń ma ostatnie dni na dopełnienie obowiązku. Brak oświadczenia do końca maja może skutkować:
- zawieszeniem emerytury od czerwca,
- wezwaniem do zwrotu nadpłaconych świadczeń,
- dodatkowymi odsetkami i koniecznością uregulowania zaległości.
Dlatego ZUS apeluje: nie czekaj do ostatniej chwili. Termin upływa 31 maja 2025 roku.
