W Polsce wprowadzane są kluczowe zmiany dotyczące sposobu ogrzewania domów. Od 1 stycznia 2024 roku w wielu województwach zacznie obowiązywać zakaz palenia w piecach niespełniających norm ekologicznych oraz używania niektórych paliw stałych. Zmiany te wynikają z uchwał antysmogowych, które mają na celu poprawę jakości powietrza i ochronę zdrowia obywateli.
Zakaz obejmie przede wszystkim tzw. „kopciuchy” – piece pozaklasowe, które charakteryzują się niską sprawnością i wysoką emisją pyłów oraz gazów cieplarnianych. W wielu województwach ograniczenie to rozszerzy się także na spalanie węgla brunatnego, mułów węglowych i mokrego drewna o wilgotności powyżej 20%. Eksperci podkreślają, że ogrzewanie domów odpowiada za około 80% emisji pyłów w Polsce, co czyni to źródło jednym z głównych czynników smogu.
Nowe przepisy mają szczególne znaczenie w regionach o wysokim stopniu zanieczyszczenia powietrza. Miasta takie jak Kraków, Rzeszów czy Katowice od lat borykają się z przekroczeniami norm jakości powietrza. Smog wpływa negatywnie na zdrowie mieszkańców, zwiększając ryzyko chorób układu oddechowego, sercowo-naczyniowego oraz nowotworów. Szacuje się, że każdego roku w Polsce z powodu zanieczyszczeń powietrza umiera przedwcześnie około 100 tysięcy osób.
Dla osób, które muszą wymienić system grzewczy, przewidziane są programy wsparcia finansowego. Rządowy program „Czyste Powietrze” oferuje dotacje na zakup nowoczesnych urządzeń grzewczych, takich jak pompy ciepła, kotły gazowe czy systemy solarne. Wysokość dotacji zależy od dochodów gospodarstwa domowego oraz zakresu planowanej modernizacji. W 2023 roku w ramach tego programu wypłacono ponad 3 miliardy złotych na wsparcie około 500 tysięcy gospodarstw domowych.
Nieprzestrzeganie nowych regulacji może wiązać się z dotkliwymi karami finansowymi. Mandaty za korzystanie z pieców niespełniających norm mogą sięgać nawet 5000 złotych. W przypadku wykrycia spalania niedozwolonych paliw, takich jak śmieci, muł węglowy czy mokre drewno, inspektorzy ochrony środowiska mogą nałożyć dodatkowe grzywny.
Warto pamiętać, że mimo wprowadzenia zakazów w niektórych regionach, wciąż istnieje możliwość skorzystania z wyjątków. Na przykład w sytuacji, gdy gospodarstwo domowe znajduje się w trudnej sytuacji materialnej lub technicznej, samorządy mogą przyznać czasowe zwolnienie z obowiązku wymiany pieca. Niemniej jednak takie przypadki są analizowane indywidualnie.
Zmiany w przepisach są częścią długoterminowej strategii rządu na rzecz neutralności klimatycznej. W perspektywie do 2040 roku planuje się całkowite wycofanie z użytkowania węgla jako paliwa grzewczego na terenie całego kraju. Proces ten, choć wymagający, ma przyczynić się do poprawy jakości życia Polaków oraz realizacji zobowiązań międzynarodowych w zakresie ochrony klimatu.
