W dzisiejszej serii bezpłatnych porad prawnych postaramy się Państwu przybliżyć instytucję przedawnienia roszczenia. Z naszej publikacji dowiecie się Państwo czym jest przedawnienie i czy z jego upływem dług przestaje istnieć.
Termin przedawnienia roszczenia jest instytucją prawa cywilnego, dzięki której można uchylić się od obowiązku zaspokojenia roszczenia. Wraz z upływem określonego w ustawie terminu dłużnik może skutecznie uchylić się od zapłaty długu. Przedawnienie roszczenia w praktyce nie oznacza, że dług przestaje istnieć. Dług zaciągnięty nadal istnieje na kontach wierzyciela a dłużnik posiada prawo do dobrowolnego uregulowania zobowiązania w każdej chwili, jednak dłużnik ma możliwość podniesienia tzw. zarzutu przedawnienia w stosunku do danej wierzytelności i uniknąć zapłaty długu bez ponoszenia negatywnych konsekwencji. W praktyce oznacza to, że w przypadku gdyby wierzyciel może dochodzić zapłaty długu nawet po wielu latach od jego powstania, jednak prawo decydowania, czy zostanie on uregulowany, czy nie, leży po stronie dłużnika. Jeżeli więc wierzyciel złoży pozew o zasądzenie roszczenia przedawnionego, dłużnik powinien podnieść zarzut przedawnienia, co będzie skutkowało oddaleniem powództwa przez sąd. Taki sam skutek spotka również powództwo o zapłatę przedawnionego długu skierowane przeciwko konsumentowi (co wynika z art. 117 § 21 kodeksu cywilnego).
Zgodnie z art. 223 § 1 Kodeksu cywilnego przedawnieniu nie ulega roszczenie windykacyjne dotyczące nieruchomości (o wydanie nieruchomości – art. 222 § 1 Kodeksu cywilnego) i roszczenie negatoryjne dotyczące nieruchomości (o zaniechanie naruszeń prawa własności w inny sposób niż poprzez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, na przykład poprzez tak zwane immisje – art. 222 § 2 Kodeksu cywilnego).
Ponadto zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z przepisów kodeksu cywilnego, przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia majątkowe (takie, które da się wyrazić w pieniądzu). Nie przedawnią się zatem roszczenia niemajątkowe (np. roszczenia związane z ochroną dóbr osobistych lub wynikające ze stosunków rodzinno-osobistych).
Istnieją natomiast także roszczenia majątkowe, które nigdy nie ulegną przedawnieniu, w tym:
- Roszczenie o zniesienie współwłasności rzeczy
- Roszczenie windykacyjne związane z prawem własności nieruchomości
- Roszczenie o zaprzestanie naruszeń związane z prawem własności nieruchomości.
Kodeks cywilny przewiduje również roszczenia, które nie ulegają przedawnieniu, a wygaśnięciu. Związane są one z przekroczeniem granicy przy wznoszeniu budynku (art. 151 kodeksu cywilnego) lub z rękojmią za wady fizyczne (art. 568 § 1 kodeksu cywilnego).
Przerwanie biegu przedawnienia
Zajście zdarzenia powodującego przerwanie biegu przedawnienia powoduje, że okres przedawnienia roszczenia zaczyna biec od nowa po zajściu tego zdarzenia. Bieg terminu przedawnienia może zostać przerwany przez 3 typy zdarzeń:
- każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubowny przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia
- uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje
- wszczęcie mediacji
Warto zauważyć, że ustawodawca nie wymienia tam wystosowania przez wierzyciela wezwania do zapłaty. Błędne jest zatem przeświadczenie, że wezwanie do zapłaty przerywa bieg przedawnienia roszczenia.
Przerwać można tylko taki termin przedawnienia, który jeszcze nie upłynął. Można natomiast starać się uzyskać od dłużnika oświadczenie potwierdzające, że zrzeka się on korzystania z zarzutu przedawnienia. Będzie ono jednak ważne jedynie wtedy, gdy przedawnienie już nastąpiło (art. 117 § 2 kodeksu cywilnego).
Nieważne będą natomiast postanowienia w umowie z dłużnikiem, których celem jest wydłużenie terminów przedawnienia (art. 119 kodeksu cywilnego).
Ile wynosi termin przedawnienia?
Po dokonaniu przez ustawodawcę w 2018 roku nowelizacji kodeksu cywilnego ogólny okres przedawnienia roszczeń jednorazowych i niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą został skrócony z 10 lat do 6 lat.
Jeżeli przepisy szczegółowe nie stanowią inaczej, termin przedawnienia wynosi:
- 6 lat dla roszczeń majątkowych,
- 3 lata dla roszczeń o świadczenia okresowe (np. zapłata czynszu wynikającego z umowy najmu, czy załata raty wynikającej z umowy leasingu).
Koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż 2 lata.
Od wskazanych powyższej terminów ogólnych, inne przepisy kodeksu cywilnego lub przepisy szczegółowe innych aktów prawnych przewidują wyjątki przedstawione w poniższej tabeli:
| Typ roszczenia | Podstawa prawna |
| PRZEDAWNIENIE PO 6 MIESIĄCACH | |
| Roszczenie pożyczkobiorcy o wydanie przedmiotu pożyczki | art. 722 kodeksu cywilnego |
| Roszczenie przewoźnika względem innych przewoźników uczestniczących w przewozie przesyłki | art. 793 kodeksu cywilnego |
| Roszczenie o naprawienie szkody wynikłej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego zakładu | art. 848 kodeksu cywilnego |
| PRZEDAWNIENIE PO ROKU | |
| Mandat i inne roszczenia z tytułu umowy przewozu | art. 77 ustawy prawo przewozowe |
| Roszczenie z tytułu umowy przewozu oraz przedwstępnej umowy sprzedaży | art. 390 § 3 kodeksu cywilnego |
| Roszczenie wynikające z przepisów ustawy o Poczcie Polskiej, np. z tytułu zaginionej przesyłki | art. 93 ust. 2 ustawy prawo pocztowe |
| Roszczenie zastawcy przeciwko zastawnikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia stanu rzeczy oraz roszczenia zastawnika przeciwko zastawcy o zwrot nakładów na rzecz (od dnia zwrotu rzeczy) | art. 322 kodeksu cywilnego |
| Roszczenie z tytułu najmu lub użyczenia | art. 677 kodeksu cywilnego |
| Roszczenie z tytułu z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy sprzedanej oraz z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy sprzedanej (ruchomej) | art. 568 § 1 kodeksu cywilnego |
| Roszczenie kupującego o zwrot nadpłaty wynikającej z przepisów o cenie sztywnej, maksymalnej i wynikowej | art. 541 kodeksu cywilnego |
| Roszczenie z tytułu umowy spedycji | art. 803 kodeksu cywilnego |
| Roszczenie z umowy składu | art. 8599 kodeksu cywilnego |
| Roszczenie z umowy przekazu (odbiorcy przeciwko przekazanemu) | art. 9212 §3 kodeksu cywilnego |
| Roszczenie właściciela rzeczy przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy | art. 229 kodeksu cywilnego |
| Roszczenie z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych | art. 291 § 2 kodeksu pracy |
| Roszczenie z tytułu nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia | art. 291 § 21 kodeksu pracy |
| Roszczenie z tytułu naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji wynikającego z umowy zawartej z pracodawcą | art. 291 § 21 kodeksu pracy |
| PRZEDAWNIENIE PO 2 LATACH | |
| Roszczenie wynikające z umowy o dzieło | art. 646 kodeksu cywilnego |
| Roszczenie wynikające z umowy zlecenia | art. 751 kodeksu cywilnego |
| Roszczenie wynikające z umowy rachunku bankowego | art. 731 kodeksu cywilnego |
| Roszczenie z tytułu umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami | art. 750 kodeksu cywilnego |
| PRZEDAWNIENIE PO 3 LATACH | |
| Roszczenie z tytułu umowy ubezpieczeniowej | art. 819 kodeksu cywilnego |
| Roszczenie z tytułu zobowiązania podatkowego powstałego na skutek doręczenia decyzji ustalającej dany podatek oraz jego wysokość przez Urząd Skarbowy | art. 68 §1 ordynacji podatkowej |
| Roszczenie z tytułu kredytu lub pożyczki oraz roszczenia w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą | art. 118 kodeksu cywilnego |
| Przedawnienie roszczeń ze stosunku pracy (wszystkich poza wskazanymi w art. 291 § 2 oraz 291 § 21 kodeksu pracy) | art. art. 291 § 1 kodeksu pracy |
| PRZEDAWNIENIE PO 5 LATACH | |
| Przedawnienie zobowiązania podatkowego | art. 70 §1 ordynacji podatkowej |
| Roszczenie z tytułu przysługującego zachowku | art. 1007 kodeksu cywilnego |
| Roszczenie z tytułu zapisu w testamencie | art. 981 kodeksu cywilnego |
| Roszczenie z tytułu należności z tytułu składek a ubezpieczenia społecznie | art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych |
| PRZEDAWNIENIE PO 6 LATACH | |
| Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd | art. 125 §1 kodeksu cywilnego |
Termin przedawnienia jak obliczyć?
W tym przypadku kluczową rolę odgrywa wspomniana już nowelizacja w zakresie przedawnienia długów, która obowiązuje od 9 lipca 2018 r. Jeżeli okres przedawnienia jest krótszy niż dwa lata wówczas okres przedawnienia liczony będzie na zasadach ogólnych wynikających z kodeksu cywilnego.
Oznacza to, że termin przedawnienia określony w miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca (np. termin przedawnienia przypadający zgodnie ze wskazaną regułą na 29 lutego roku nieprzestępnego upłynie 28 lutego).
W przypadku gdy okres przedawnienia wynosi dwa lata lub więcej – nie. Wtedy okres przedawnienia przypadnie na koniec roku kalendarzowego, w którym wypadłby okres przedawnienia liczony na zasadach ogólnych.
Warto również w tym miejscu dodać, że dług, który znajduje się u komornika też, może się przedawnić.
Jeśli potrzebujecie Państwo pomocy w zakresie spraw związanych z zadłużeniem lub innej dziedziny prawnej zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią pod nr tel. 579636527, lub poprzez formularz kontaktowego, jaki znajduje się na naszej stronie.
Świadczymy usługi prawne również drogą online.
