Obecna sytuacja gospodarcza – w tym przede wszystkim rosnący poziom inflacji i stóp procentowych – niestety sprzyja występowaniu kryzysów w prowadzeniu biznesu. Te z kolei mogą doprowadzić do niewypłacalności, która – w przypadku braku szybkiej i odpowiedniej reakcji – stanowi wręcz prostą drogę do upadłości firmy i konieczności jej likwidacji. Co więc należy zrobić, aby uniknąć takiego scenariusza? Polskie prawo daje wiele możliwości na wyprowadzenie przedsiębiorstwa ze stanu niewypłacalności.
Czym jest niewypłacalność?
W pierwszej kolejności warto zastanowić się, czym w ogóle jest niewypłacalność. Tym bardziej, że jest to jedno z kluczowych pojęć niezbędnych do prawidłowego stosowania przepisów Prawa upadłościowego oraz Prawa restrukturyzacyjnego – a więc ustaw zawierających najważniejsze rozwiązania służącego rozwiązaniu kryzysu finansowego w firmie. Otóż zarówno postępowanie upadłościowe, jak i restrukturyzacyjne (w każdej ze swoich czterech form) prowadzi się wobec dłużnika posiadającego zdolność upadłościową i restrukturyzacyjną, który stał się niewypłacalny. Wspólna dla obydwu ze wskazanych tu ustaw jest definicja niewypłacalności, zawarta w Prawie upadłościowym.
Zgodnie z jego art. 11 ust. 1 dłużnik staje się niewypłacalny wówczas, gdy utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Warto od razu podkreślić dwie kwestie. Po pierwsze chodzi tu o faktyczny brak możliwości regulowania zobowiązań, a nie jedynie o brak woli dłużnika do spłaty swoich wierzycieli. Po drugie zaś zobowiązania te muszą mieć charakter wymagalny – co z kolei zawsze należy oceniać indywidualnie dla każdego z nich, biorąc pod uwagę przepisy prawa (zwłaszcza kodeksu cywilnego) oraz ewentualne ustalenia między dłużnikiem a wierzycielem, a zwłaszcza treść łączących ich umów.
Poza ustawodawca wprowadził szereg domniemań, które ułatwiają stwierdzenie, czy dany przedsiębiorca – w końcu upadłość i restrukturyzację stosuje się przede wszystkim wobec podmiotów prowadzących działalność gospodarczą – znalazł się w stanie niewypłacalności. Otóż domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, gdy opóźnienie w ich realizacji przekroczyło trzy miesiące. W przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych posiadających jedynie zdolność prawną założenie to pojawia się także wtedy, gdy zobowiązania pieniężne (tu ich wymagalność nie ma znaczenia) przekraczają wartość majątku tego podmiotu, a stan ten utrzymuje się przez dwadzieścia cztery miesiące.
Upadłość to ostateczność
Wystąpienie stanu niewypłacalności firmy otwiera możliwość ogłoszenia jej upadłości lub rozpoczęcia postępowania restrukturyzacyjnego. Jednak pierwsze z tych rozwiązań zawsze należy traktować, jako ostateczność, uruchamianą dopiero po skorzystaniu z innych sposobów wyjścia z zadłużenia. Do tej grupy należy zwłaszcza restrukturyzacja. Tym bardziej, że można ją wdrożyć w firmie kiedy pojawi się tylko zagrożenie niewypłacalnością – a więc wówczas, gdy sytuacja ekonomiczna dłużnika wskazuje, że w niedługim czasie może on stać się niewypłacalny.
Restrukturyzację przeprowadza się w ramach jednego z czterech postępowań:
- postępowania o zatwierdzenie układu;
- przyspieszonego postępowania układowego;
- postępowania układowego;
- postępowania sanacyjnego.
Ich wspólnym celem jest dążenie do zawarcia przez dłużnika z wierzycielami układu, na mocy którego dochodzi do restrukturyzacji zobowiązań, a więc np. do rozłożenia spłaty zaległości na raty, a nawet na redukcji wysokości zadłużenia. Właściwie wchodzą tu w grę wszystkie rozwiązania, które mieszczą się w ramach obowiązującego porządku prawnego. Natomiast każde z postępowań restrukturyzacyjnych istotnie różni się w szczegółach – dotyczących zwłaszcza przebiegu, zakresu formalności oraz możliwości swobodnego zarządzania przez dłużnika swoim majątkiem.
Najbardziej rozbudowanym rodzajem restrukturyzacji jest postępowanie sanacyjne, które oprócz zawarcia układu umożliwia także przeprowadzenie tzw. działań sanacyjnych – a więc czynności prawnych i faktycznych zmierzających do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika i mających na celu przywrócenie mu zdolności do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed egzekucją. Mówiąc inaczej celem sanacji jest nie tylko restrukturyzacja zobowiązań dłużnika, ale rozwiązanie także innych problemów, z którymi boryka się on prowadząc działalność gospodarczą.
Zawsze jednak skuteczna restrukturyzacja zależy od połączenia dwóch podstawowych czynników: właściwego zastosowania przepisów Prawa restrukturyzacyjnego i dobrego pomysłu na wyjście z zadłużenia. W końcu w najczęściej spotykanych przypadkach to dłużnik składa wierzycielom propozycje układowe, w których projektuje on sposób restrukturyzacji swoich zobowiązań.
Niniejszy artykuł stanowi formę porady prawnej pro bono i ma na celu edukację prawną obywateli RP. Artykuł ten nie stanowi oferty handlowej w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego.
Nasza Kancelaria świadczy usługi prawne w zakresie każdej dziedziny prawnej. Jeśli poszukujecie Państwo prawnika, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią pod nr tel. 579636527, lub poprzez formularz kontaktowy, jaki znajduje się na naszej stronie głównej.
Świadczymy usługi prawne również drogą online. Informujemy, że porady prawne nie są udzielane pro bono.
Opracowano przez: Zespół LEGA ARTIS
Podstawa prawna:
Polecamy inne nasze publikacje w zakresie zmian prawnych. Aby wejść w zakładkę „Prawo co dnia” kliknij poniższy obrazek.
