Zasadniczo po uprawomocnieniu się postanowienia sądu nie można ponownie prowadzić postępowania sądowego, skoro doszło już do rozpoznania sprawy. Jedną z wyjątkowych regulacji jest ta, która dotyczy spraw o ustalenie kręgu spadkobierców po osobie zmarłej.
Ważne jest, aby sąd prowadzący sprawę spadkową ustalił właściwie krąg osób, które są dziedzicami po zmarłym. Sąd w toku prowadzonego postępowania ustala w szczególności to, czy zmarły pozostawił testament, a jeśli nie – sąd bada krąg krewnych zmarłego.
Nie w każdym przypadku w toku prowadzonego postępowania udaje się ustalić wszystkie istotne okoliczności. Nie oznacza to, że w późniejszym terminie nie będzie można ponownie prowadzić postępowania sądowego.
Historia Mariusza
Mariusz, będący wdowcem, dowiedział się od lekarza, że pozostało mu tylko kilka miesięcy życia. Postanowił sporządzić testament. Powołał w nim do dziedziczenia syna Mirosława i swoją przyjaciółkę Alinę – w częściach równych. Nie powiedział jednak nikomu o tym, że sporządza testament, gdyż nie potrafił zainicjować rozmowy o swojej chorobie i sprawach spadkowych. Gdy Mariusz zmarł, jego syn Mirosław uznał, że jest jedynym spadkobiercą. W związku z tym zainicjował postępowanie spadkowe. Sąd rejonowy stwierdził, że spadek po Mariuszu nabył Mirosław w oparciu o przepisy ustawowe. Orzeczenie sądu nie zostało zaskarżone i uprawomocniło się. Po pewnym czasie Alina natrafiła na testament Mariusza. Dokument znajdował się w ulubionej książce Mariusza, do której mężczyzna lubił wracać. W związku ze znalezieniem testamentu Alina zainicjowała postępowanie o zmianę postanowienia sądu o stwierdzenie nabycia spadku.
Nietypowe przypadki
Opisana historia unaocznia, że niekiedy konieczne jest ponowne prowadzenie postępowania sądowego celem ustalenia kręgu spadkobierców osoby zmarłej. Nie w każdym przypadku osoby bliskie zmarłego wiedzą o testamencie. Bywa też tak, że rodzina zmarłego nie wie o tym, że również inna osoba jest dziedzicem po zmarłym. Taką sytuację możemy w szczególności odnieść do przypadku, gdy zmarły mężczyzna miał dzieci z nieformalnych związków, o których nie wiedzieli jego krewni. W takich przypadkach można prowadzić postępowanie o zmianę orzeczenia sądu w sprawie spadkowej.
Podstawą orzekania jest art. 679 par 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem dowód, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, nie jest spadkobiercą lub że jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony, może być przeprowadzony tylko w postępowaniu o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku, z zastosowaniem przepisów niniejszego rozdziału. Jednakże ten, kto był uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, może tylko wówczas żądać zmiany postanowienia stwierdzającego nabycie spadku, gdy żądanie opiera na podstawie, której nie mógł powołać w tym postępowaniu, a wniosek o zmianę składa przed upływem roku od dnia, w którym uzyskał tę możność.
Z przepisów wynika także, że wniosek o wszczęcie takiego postępowania może zgłosić każdy zainteresowany.
W razie przeprowadzenia dowodu, że spadek w całości lub w części nabyła inna osoba niż wskazana w prawomocnym postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku, sąd spadku, zmieniając to postanowienie, stwierdzi nabycie spadku zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. Powołane przepisy stosuje się odpowiednio do zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia oraz do stwierdzenia nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego.
Dzięki tej regulacji można 'poprawić’ pierwotnie wydane orzeczenie sądu. Ważne jest, aby spadek faktycznie przypadł tym osobom, które są dziedzicami w oparciu o testament zmarłego lub na mocy dziedziczenia ustawowego.
Niniejszy artykuł stanowi formę porady prawnej pro bono i ma na celu edukację prawną obywateli RP. Artykuł ten nie stanowi oferty handlowej w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego.
Nasza Kancelaria świadczy usługi prawne w zakresie każdej dziedziny prawnej. Jeśli poszukujecie Państwo prawnika, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią pod nr tel. 579636527, lub poprzez formularz kontaktowy, jaki znajduje się na naszej stronie głównej.
Świadczymy usługi prawne również drogą online. Informujemy, że porady prawne nie są udzielane pro bono.
Opracowano przez: Zespół LEGA ARTIS
Podstawa prawna:
- art. 922 i nast. ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r, poz. 1360 ze zm.)
- art. 679 i nast. ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r., poz. 1805 ze zm.)
Polecamy inne nasze publikacje w zakresie zmian prawnych. Aby wejść w zakładkę „Prawo co dnia” kliknij poniższy obrazek.
