Czy świadek zawsze musi składać zeznania? Wyjątkowo może odmówić składania zeznań bądź odmówić odpowiedzi na zadane mu pytanie. W wielu przypadkach świadkami są osoby najbliższe dla stron sporu. Składanie przez nich zeznań mogłoby być dla nich niekomfortowe.
Historia… wahającego się świadka
Roksana pozwała Marka o zapłatę. Z treści pozwu wynika, że strony łączyła umowa pożyczki. Marek nie zwrócił pieniędzy Roksanie i przestał odpowiadać na wezwania do zapłaty. W toku postępowania Marek podnosił, że powódka nęka go, jej działania naruszają zasady współżycia społecznego. Marek zwracał uwagę, że pożyczone pieniądze przekazał na leczenie ciężko chorego syna. Z tego względu Marek domagał się oddalenia powództwa. Roksana kwestionowała twierdzenia pozwanego. Podkreślała, że nie naruszyła zasad współżycia społecznego. Roksana ma nadzieję, że świadkiem w sprawie będzie mogła być siostra Marka – Anna. Roksana przyjaźni się z Anną. Wie od niej, że Marek zawarł szereg umów z różnymi osobami i przesłał spłacać należności. Marek jest osobą uzależnioną od alkoholu. Ponadto, dziecko Marka ma – wedle zapewnień Anny – nie być ciężko chore. Powódka uważa, że Anna powinna jako świadek złożyć zeznania przed sądem. Choć Anna planowała opowiedzieć sądowi o stylu bycia jej brata, to jednak – gdy usłyszała pouczenie o prawie do odmowy składania zeznań w charakterze świadka – ostatecznie postanowiła skorzystać z tego prawa. Na czym polega to uprawnienie?
Prawo odmowy zeznań w charakterze świadka
W świetle art. 261 par. 1 kpc, nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonków stron, ich wstępnych, zstępnych i rodzeństwa oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osób pozostających ze stronami w stosunku przysposobienia. Prawo odmowy zeznań trwa po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia. Jednakże odmowa zeznań nie jest dopuszczalna w sprawach o prawa stanu, z wyjątkiem spraw o rozwód.
Ponadto, z art. 261 par. 2 kpc wynika, że świadek może odmówić odpowiedzi na zadane mu pytanie, jeżeli zeznanie mogłoby narazić jego lub jego bliskich, wymienionych w paragrafie poprzedzającym, na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową albo jeżeli zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej. Duchowny może odmówić zeznań co do faktów powierzonych mu na spowiedzi.
Osoby najbliższe dla stron nie muszą składać zeznań przed sądem – w przywołanym przepisie art. 261 par. 1 kpc chodzi o to, aby chronić relacje w rodzinie. Motywy dla jakich świadkowie chcą milczeć mogą być różne.
Weryfikacja pokrewieństwa
W toku prowadzonego postępowania sąd ustala, kim jest świadek dla stron (czy jest osobą obcą, czy krewnym) i w razie stwierdzenia, że świadek jest jedną z osób, o jakiej mowa w przywołanym wyżej przepisie, poucza ją o prawie do odmowy składania zeznań.
Niniejszy artykuł stanowi formę porady prawnej pro bono i ma na celu edukację prawną obywateli RP. Artykuł ten nie stanowi oferty handlowej w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. Czytelniku, pamiętaj, że artykuł ten nie zastąpi standardowej porady prawnej. W przypadku pojawienia się problemu prawnego o podobnym charakterze lub z innej dziedziny prawa zapraszamy do skorzystania z naszych usług prawnych.
Nasza Kancelaria świadczy usługi prawne w zakresie każdej dziedziny prawnej. Jeśli poszukujecie Państwo prawnika, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią pod nr tel. 579636527, lub poprzez formularz kontaktowy, jaki znajduje się na naszej stronie głównej.
Świadczymy usługi prawne również drogą online. Informujemy, że porady prawne nie są udzielane pro bono.
Opracowano przez: Zespół LEGA ARTIS
Polecamy inne nasze publikacje w zakresie zmian prawnych. Aby wejść w zakładkę „Prawo co dnia” kliknij poniższy obrazek.
Podstawa prawna:
