Wady i zalety pieczy naprzemiennej nad dzieckiem

Dość częstym pytaniem, jakie jest kierowane przez pary, które postanowiły się rozstać, jest opieka naprzemienna nad dzieckiem. Dziś postanowi Państwu przedstawić wady i zalety tego rodzaju sprawowania opieki nad dzieckiem przez rodziców, który z różnych przyczyn postanowili o rozstaniu.

POLECAMY: Kontakty z dzieckiem mogą realizować także dziadkowie oraz inni krewni

Kodeks rodziny reguluje instytucję opieki nad nieletnim, która polega na obowiązku sprawowania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz reprezentacji podopiecznego przez ustanowionego opiekuna. Opieka nie jest instytucją prawa rodzinnego, ale instytucją osobowego prawa cywilnego, a jej zakres uprawnień jest podobny do praw rodzicielskich. Dziecko nie może jednocześnie podlegać władzy rodzicielskiej i opiece, a potrzeba ustanowienia opieki pojawia się, gdy żaden z rodziców nie ma władzy rodzicielskiej lub gdy rodzice są nieznani. Pieczę sprawuje rodzic, a opiekę ustanawia sąd. Nie ma definicji pojęcia „pieczy naprzemiennej” w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, ale sąd rodzinny może orzec o ustanowieniu takiej opieki na podstawie art. 58 § 1a (w przypadku rozchodzących się małżonków) oraz art. 107 k.r.o. (jeżeli do orzekania dochodzi w późniejszym czasie). Przepis art. 58 k.r.o. był już dwukrotnie nowelizowany, a § 1a został dodany w 2008 r. i zmieniony w 2015 r.

Nowelizacja art. 58 k.r.o. wprowadzona w 2015 roku precyzuje, że porozumienie rodziców w sprawie wykonywania władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem powinno być zawarte w formie pisemnej. Jednak najważniejszą zmianą jest to, że nawet w przypadku braku porozumienia, sąd może pozostawić obu rodzicom pełną władzę rodzicielską, ograniczając ją tylko wtedy, gdy dobro dziecka wymaga tego. Celem takiego rozwiązania jest umożliwienie dziecku wychowywania się przez oboje rodziców i utrzymywania z nimi kontaktów.

Podsumowując, nowelizacja art. 58 k.r.o. wprowadziła konieczność zawierania porozumienia rodziców w formie pisemnej oraz umożliwiła pozostawienie obojgu rodzicom pełnej władzy rodzicielskiej nawet w przypadku braku porozumienia. Celem takiego rozwiązania jest zapewnienie dziecku możliwości wychowania przez oboje rodziców i utrzymywania z nimi kontaktów. Jednocześnie należy zauważyć, że obecne brzmienie art. 58 k.r.o. budzi kontrowersje i jest krytykowane przez niektórych ekspertów, którzy uważają, że prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców może być sprzeczne z jego dobrem, szczególnie w przypadku rozwodu. W praktyce orzeczniczej model pieczy naprzemiennej rzadko jest stosowany przez sądy, które podchodzą do tego zagadnienia ostrożnie.

W przepisach procesowych, tj. art. 582¹ k.p.c. oraz 598²² k.p.c., ustawodawca wskazuje na możliwość orzeczenia przez sąd pieczy naprzemiennej, czyli określenia przez sąd, że dziecko będzie mieszkać z każdym z rodziców w powtarzających się okresach. Dodatkowo, paragraf 4 do art. 582¹ został dodany ustawą z 25 czerwca 2015 r., która weszła w życie 29 sierpnia 2015 r. Przepisy te w zasadzie potwierdzają dopuszczalność orzekania pieczy naprzemiennej w oparciu o obowiązujące przepisy materialnoprawne.

Opieka naprzemienna nad dzieckiem to rozwiązanie, które polega na tym, że opiekę nad dzieckiem dzielą między sobą dwie osoby – zazwyczaj rodzice. W praktyce oznacza to, że dziecko spędza na zmianę czas u jednego i drugiego z rodziców, a w międzyczasie ma swoje zajęcia, szkołę, przedszkole czy też inne formy opieki, np. u dziadków.

Takie rozwiązanie ma wiele zalet, przede wszystkim dla dziecka, które może rozwijać się w obecności obu rodziców, zyskując dwie różne perspektywy i doświadczenia życiowe. Dla rodziców natomiast oznacza to możliwość dzielenia się odpowiedzialnością za wychowanie dziecka oraz dostosowania czasu opieki do swoich potrzeb i możliwości.

Opieka naprzemienna nad dzieckiem wymaga od rodziców nie tylko dobrej komunikacji i współpracy, ale także elastyczności i umiejętności radzenia sobie z różnymi sytuacjami. Ważne jest również, aby rodzice dbali o to, żeby dziecko miało stabilne i bezpieczne środowisko, w którym się rozwija, niezależnie od tego, u którego z rodziców przebywa.

Należy jednak pamiętać, że opieka naprzemienna nie zawsze jest odpowiednim rozwiązaniem dla każdej rodziny. W przypadku konfliktów między rodzicami, problemów zdrowotnych czy innych trudności, może być konieczne szukanie innych form opieki nad dzieckiem.

Mimo że opieka naprzemienna nad dzieckiem ma wiele zalet, to istnieją także pewne wady, które warto uwzględnić przed podjęciem decyzji o takim rozwiązaniu:

1. Brak stabilizacji dla dziecka – ciągłe zmiany miejsca zamieszkania, szkoły czy przedszkola mogą wprowadzać niestabilność w życie dziecka i utrudnić mu adaptację do nowych sytuacji.
2. Trudności w zapewnieniu spójnego systemu wychowawczego – rodzice w opiece naprzemiennej często mają odmienne poglądy na wychowanie dziecka, co może prowadzić do niejednolitego podejścia wobec niego.
3. Potencjalne problemy z organizacją – opieka naprzemienna wymaga od rodziców dużej elastyczności i umiejętności koordynacji czasu, co w przypadku konfliktów lub braku porozumienia między nimi może prowadzić do problemów organizacyjnych.
4. Koszty – opieka naprzemienna może być kosztowna, gdyż wymaga dwóch oddzielnych miejsc zamieszkania dla rodziców, wydatków na dodatkowe zajęcia i inne potrzeby dziecka.
5. Możliwe konflikty – rodzice, którzy zdecydują się na opiekę naprzemienną, muszą utrzymywać dobre relacje, być w stanie współpracować i wypracowywać rozwiązania problemów. W przypadku, gdy relacje między nimi są napięte lub występują konflikty, opieka naprzemienna może być źródłem dalszych problemów.
6. Trudności z dostępem do obu rodziców – w przypadku, gdy jedno z rodziców mieszka daleko od dziecka, a opieka naprzemienna jest wdrożona, to dziecko może mieć trudności z utrzymywaniem regularnego kontaktu z jednym z rodziców.

Podsumowując, opieka naprzemienna nad dzieckiem ma wiele zalet, ale wymaga również elastyczności, współpracy i umiejętności radzenia sobie z różnymi sytuacjami ze strony rodziców. Ważne jest, aby rodzice przed podjęciem decyzji o takim rozwiązaniu dokładnie przeanalizowali jego wady i zalety i wybrali opcję, która będzie najlepsza dla ich dziecka.

Często sytuacja wymaga analizy profesjonalisty, który oceni możliwości powodzenia ewentualnego powództwa, jak również wskaże możliwe scenariusze zakończenia postępowania sądowego. Mając na uwadze, że każdej sprawie rodzinnej towarzyszą emocje oraz nerwy spowodowane dużą zmianą w życiu, warto skorzystać z pomocy prawnika, który wyjaśni podstawy prawne i wskaże możliwe kierunki. 

Celem niezwłocznego udzielenia pomocy prawnej w zakresie dotyczącym powyższego zagadnienia, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią również za pośrednictwem formularza ”porady  prawne online”.