Prezydenta Płocka idzie na wojnę z antysemityzmem

Prezydent Płocka, Andrzej Nowakowski, podpisał we wtorek deklarację przeciwdziałania antysemityzmowi, co stanowi pierwszy taki akt w Polsce. Uroczystość miała miejsce w Muzeum Żydów Mazowieckich, w ramach obchodów 82. rocznicy likwidacji płockiego getta przez Niemców.

POLECAMY: Kraków szaleje! »Żyd na szczęście« już nie przejdzie. Krakowski Emaus z zakazem sprzedaży takich figurek

Podczas podpisywania deklaracji, która zawierała tzw. roboczą definicję antysemityzmu opracowaną przez Międzynarodowy Sojusz Pamięci o Holokauście, obecni byli m.in. wiceambasador Izraela w Polsce Shani Tayar, przedstawiciel Naczelnego Rabina Polski rabin Icchak Rapoport oraz przedstawiciele Amerykańskiego Komitetu Żydowskiego na Europę Centralną wraz z dyrektorem dr. Sebastianem Rejakiem.

Szef Amerykańskiego Komitetu Żydowskiego na Europę Centralną przypomniał, że Międzynarodowy Sojusz Pamięci o Holokauście opracował tzw. roboczą definicję antysemityzmu w 2016 roku. Organizacja ta zrzesza ponad 30 państw, w tym Polskę, będącą jednym z krajów założycieli. Definicję tę przyjęto w celu przeciwdziałania antysemityzmowi oraz jako formę pamięci o Zagładzie Żydów w Europie. Polska przyjęła tę definicję w 2021 roku.

Dyrektor Amerykańskiego Komitetu Żydowskiego na Europę Centralną podkreślił, że tzw. robocza definicja antysemityzmu może i powinna być stosowana przez organy ścigania, policję, straż miejską, prokuraturę i sądy, a także w instytucjach edukacyjnych, w szkołach i na uczelniach wyższych. Definicja ta stanowi punkt odniesienia w przypadku pojawienia się niekorzystnego społecznie zachowania lub zjawiska, w celu umożliwienia oceny, czy jest to zachowanie negatywne czy nie.

W swojej wypowiedzi podkreślił również, że przyjęcie tzw. roboczej definicji antysemityzmu przez Płock jest wydarzeniem historycznym i ważnym dla całej Polski, ponieważ miasto to staje się pierwszym w kraju, które przyjęło taką deklarację. Rejak podkreślił, że przyjęcie tej deklaracji jest sygnałem dla całego społeczeństwa, że w Polsce nie ma i nie powinno być miejsca dla antysemityzmu i innych form nienawiści do drugiego człowieka.

Prezydent Płocka podkreślił, że inicjatywa przyjęcia deklaracji w sprawie przeciwdziałania antysemityzmowi wynika z troski o przyszłość miasta i całego kraju oraz potrzeby pielęgnowania pamięci o zagładzie Żydów. Dodał, że Płock przez wiele lat był miastem wielokulturowym, a społeczność żydowska była ważną częścią jego historii i dziedzictwa kulturowego. Przyjęcie deklaracji ma pomóc w budowaniu społeczeństwa opartego na wartościach tolerancji i szacunku dla innych kultur i wyznań.

Prezydent Nowakowski zwrócił uwagę, że sytuacja światowa jest trudna, a podpisanie deklaracji w sprawie przeciwdziałania antysemityzmowi jest ważne w tym kontekście. Nawiązał również do wojny na Ukrainie, która jest aktualnie jednym z największych konfliktów zbrojnych na świecie, a agresja Rosji ma również charakter ludobójstwa. W tym kontekście podpisanie deklaracji jest sygnałem, że w Polsce nie ma miejsca na nienawiść i agresję wobec innych narodów i grup społecznych, a tolerancja i poszanowanie dla praw człowieka są wartościami, które trzeba pielęgnować i bronić.

To bardzo ważne i symboliczne wydarzenie, które pokazuje, że społeczność płocka, bez względu na wyznanie czy religię, potępia antysemityzm i pamięta o ofiarach Holokaustu. Upamiętnienie ofiar na cmentarzu żydowskim, w miejscu gdzie spoczywają ofiary, jest szczególnie poruszające i ważne dla zachowania pamięci historycznej. Obecność przedstawicieli różnych wyznań pokazuje, że w walce z nienawiścią i przemocą ważne jest jednoczenie się w obronie wartości uniwersalnych, takich jak szacunek dla życia i godności każdego człowieka.

Ambasador Izraela wyraził dumę z podpisanej przez prezydenta Płocka deklaracji w sprawie przeciwdziałania antysemityzmowi, zaznaczając, że gdyby płoccy Żydzi byli świadkami tego wydarzenia, byliby dumni. Tayar podkreśliła, że to ważne wydarzenie dla całej Polski, ponieważ pokazuje, że w społeczeństwie polskim nie ma miejsca na antysemityzm i inne formy nienawiści. Wspólnie z prezydentem Płocka oddali hołd ofiarom Holokaustu i zapowiedzieli, że będą wspólnie działać na rzecz pamięci i dialogu międzykulturowego.

To ważne przypomnienie, że walka z antysemityzmem nie jest jednorazowym wyzwaniem, ale długotrwałym procesem, który wymaga zaangażowania i determinacji. Również uczczenie 75. rocznicy powstania państwa Izrael przypomina o ciągłej potrzebie zapewnienia bezpieczeństwa i godności Żydom na całym świecie. Podpisana przez Płock deklaracja w sprawie przeciwdziałania antysemityzmowi jest ważnym krokiem w tym kierunku.

To prawda, że Płoccy Żydzi stanowili jedną z najstarszych społeczności żydowskich w Polsce. Żydzi osiedlili się w Płocku już w XII wieku, a w XIV wieku uzyskali od księcia płockiego Kazimierza III Starego przywilej wolnego osadnictwa i wyjątkowe prawa, w tym prawo do budowy synagogi. W XVIII wieku Żydzi stanowili już ponad połowę mieszkańców miasta. W okresie międzywojennym liczba ludności żydowskiej w Płocku wynosiła około 9 tysięcy osób. Jednak w czasie II wojny światowej niemal cała społeczność żydowska została wymordowana przez Niemców, a po wojnie nie powróciła już do miasta w takim samym wymiarze. Obecnie w Płocku mieszka niewielka społeczność żydowska.

Po wojnie tylko nieliczni Żydzi powrócili do Płocka. W 1946 roku w mieście mieszkało zaledwie 90 osób pochodzenia żydowskiego. W 1957 roku władze PRL wydały decyzję o zburzeniu zrujnowanej synagogi, co spotkało się z protestami mieszkańców Płocka. W 2002 roku na miejscu synagogi wmurowano kamień upamiętniający jej istnienie. Obecnie w Płocku nie ma stałej społeczności żydowskiej, ale co roku organizowane są uroczystości upamiętniające historię Żydów płockich.

W Płocku oebcnie działa Muzeum Żydów Mazowieckich, które mieści się w odrestaurowanej zabytkowej Małej Synagodze. Projekt ten został zrealizowany dzięki staraniom Stowarzyszenia Synagoga Płocka, które zostało założone przez mieszkańców miasta i skupia w swoich szeregach lokalnych społeczników, przedsiębiorców i ludzi kultury. Koszt inwestycji wyniósł ponad 8 mln zł, z czego około 7 mln zł zostało sfinansowane ze środków unijnych. Muzeum organizuje wystawy czasowe, koncerty, prelekcje oraz publikuje materiały wydawnicze. Funkcjonuje jako oddział płockiego Muzeum Mazowieckiego.

Mała Synagoga w Płocku, która została odrestaurowana przez Stowarzyszenie Synagoga Płocka, jest jednym z niewielu zachowanych zabytków żydowskiej kultury na Mazowszu. Obecnie służy jako siedziba Muzeum Żydów Mazowieckich, którego główną ekspozycję stanowi multimedialna prezentacja historii i kultury mazowieckich Żydów. Placówka organizuje także różnego rodzaju wystawy, koncerty, prelekcje i prowadzi działalność wydawniczą. Muzeum Żydów Mazowieckich działa jako oddział płockiego Muzeum Mazowieckiego.

Stowarzyszenie Synagoga Płocka ma plany odnowienia cmentarza żydowskiego w Płocku, który istnieje od połowy XIX wieku. Podczas II wojny światowej większość nagrobków została zniszczona przez Niemców, pozostało tylko kilkanaście, w tym także z okresu po 1945 r. Na cmentarzu znajduje się pomnik poświęcony ofiarom Holokaustu, który został wzniesiony w 1949 r. i na którym pierwotnie widniał napis w języku hebrajskim: „Po Nich Ja Płaczę”. Stowarzyszenie planuje dokonać renowacji cmentarza, aby uczcić pamięć zamieszkałych tu przed wojną Żydów oraz zwiększyć świadomość mieszkańców Płocka na temat historii tej społeczności.