Wszystkie osoby zatrudnione na umowie o pracę oraz prowadzące działalność gospodarczą są zobowiązane do odprowadzania składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Na podstawie tych składek ustalane są późniejsze świadczenia emerytalne. Niemniej jednak, zdarza się, że pewien ubezpieczony umiera przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Nie oznacza to jednak, że środki, które zostały wpłacone na jego konto, przepadają. Okazuje się, że te środki są dziedziczone, pod pewnymi warunkami. Ale jak dokładnie można uzyskać pieniądze z Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE) po zmarłej osobie?
Pieniądze w ZUS i OFE
System emerytalny opiera się na kilku filarach, które gromadzą środki z odprowadzanych składek. Pierwszy filar to obowiązkowy system emerytalny, zarządzany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Jednak już w drugim filarze znajdują się tzw. Otwarte Fundusze Emerytalne, czyli OFE. Warto zrozumieć, że to właśnie składki zgromadzone w ramach tego drugiego filaru mogą być dziedziczone. Środki zgromadzone przez ubezpieczonego są przechowywane na jego koncie w OFE oraz na subkoncie w ZUS, które jest otwarte dla osób będących członkami OFE oraz tych, którzy po 31 stycznia 2014 roku nie podjęli decyzji o zawarciu umowy z OFE.
OFE stanowią drugi filar systemu emerytalnego, który pozwala osobom oszczędzającym na emeryturę inwestować swoje środki w różne instrumenty finansowe, takie jak akcje czy obligacje. Jest to opcja dodatkowa, która ma na celu zwiększenie środków na emeryturę. Co istotne, środki zgromadzone w ramach OFE nie przepadają w przypadku śmierci ubezpieczonego. W takiej sytuacji istnieje możliwość dziedziczenia tych środków przez odpowiednich beneficjentów, zgodnie z przepisami obowiązującymi w danym systemie emerytalnym.
Informacja o śmierci a środki
Ogólna zasada przystępowania do Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE) zakłada, że osoba ubezpieczona ma możliwość wskazania, kto ma prawo korzystać z zgromadzonych środków w przypadku jej ewentualnej śmierci. Można określić jednego lub kilku beneficjentów, którzy będą uprawnieni do dziedziczenia tych środków. W sytuacji, gdy zmarła osoba nie osiągnęła jeszcze wieku emerytalnego, który wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, a była członkiem OFE, konieczne jest podjęcie kilku kroków.
Po zgonie osoby będącej członkiem OFE, konieczne jest powiadomienie odpowiedniego funduszu o jej śmierci. Następnie, beneficjenci, czyli osoby wskazane przez zmarłego jako uprawnione do dziedziczenia środków, muszą złożyć wniosek wraz z odpowiednimi dokumentami w danym OFE. W takiej sytuacji środki zgromadzone na koncie zmarłego zostaną podzielone zgodnie z jego życzeniem, jeśli takie życzenie zostało sprecyzowane w dokumentacji związanej z członkostwem w OFE.
Podział środków z subkonta
Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE) są zobowiązane do zgłoszenia Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) w ciągu 14 dni od podziału środków po zmarłej osobie. W ramach tego zgłoszenia OFE muszą określić, które osoby otrzymały części ze zgromadzonych środków i jakie są ich udziały. Dzięki tym informacjom, ZUS jest w stanie przystąpić do podziału środków na subkoncie, które zostało otwarte dla członków OFE oraz tych, którzy nie zawarli umowy z OFE po 31 stycznia 2014 roku. Procedura ta musi być zrealizowana przez ZUS w ciągu 3 miesięcy od momentu otrzymania informacji od OFE.
Ważne jest, aby OFE i ZUS działały zgodnie z obowiązującymi przepisami i terminami, aby zapewnić sprawną i sprawiedliwą dystrybucję środków po zmarłym ubezpieczonym. Dzięki temu, beneficjenci otrzymają należne im części tych środków zgodnie z życzeniami zmarłej osoby, co pomaga w zabezpieczeniu finansowej przyszłości bliskich w takiej trudnej sytuacji.
Czym jest suwak bezpieczeństwa?
W przypadku osób mających mniej niż 10 lat do emerytury znajduje swoje zastosowanie tzw. suwak bezpieczeństwa. Jest to specjalny mechanizm przekazywania środków z OFE do ZUS.
– Ma on chronić przed ewentualnymi wahaniami na rynku kapitałowym tuż przed emeryturą. Kiedy członek OFE osiągnie powszechny wiek emerytalny, wszystkie środki z OFE będą już zapisane na jego subkoncie. W takim przypadku OFE nie inicjuje podziału środków. ZUS stosuje tu taką samą procedurę jak wobec osób, które nie przystąpiły do OFE. W tym przypadku po śmierci ubezpieczonego również dochodzi do podziału środków. – mówi „Dziennikowi Bałtyckiemu” Krzysztof Cieszyński, rzecznik regionalny Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku
Wskazanie osoby do dziedziczenia – dlaczego jest to ważne?
Podczas przystępowania do OFE osoba, która otrzymała emeryturę z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego, ma możliwość wskazania uposażenia jednej lub kilku osób, które po jej śmierci otrzymają jednorazowe świadczenie pieniężne. Jest to tzw. wypłata gwarantowana.
Brak wskazania osoby dziedziczącej
W przypadku braku wskazania takiej osoby środki nie przepadają. Domyślnie uposażenie przypada małżonkowi – jeśli w chwili śmierci zmarłego emeryta funkcjonowała wspólność majątkowa.
– Inaczej środki wchodzą w skład spadku. Wypłatę gwarantowaną można otrzymać tylko w okresie trzech lat od momentu wypłaty pierwszej emerytury docelowej. Po tym czasie środki nie mogą być dziedziczone – podkreśla Krzysztof Cieszyński.
Zasady dziedziczenia składek ZUS i OF
1. Dziedziczenie przez Współmałżonka:
Dziedziczy majątek współmałżonek – jeśli istnieje ustawowa wspólność majątkowa, otrzymuje połowę zgromadzonych środków w trakcie małżeństwa.
- Wpływ na subkonto ZUS i subkonto OFE.
- Wzrost przyszłej emerytury żyjącego współmałżonka.
2. Dziedziczenie po Rozwodzie:
W przypadku rozwodu, składki (odpowiednią ich część) dziedziczą byli małżonkowie.
- Jeśli zmarły nie ma obowiązującego małżeństwa, środki przekazywane są spadkobiercom i uposażonym.
Czy Dziedziczą Jedynie Członkowie Rodziny?
Nie, decyzję o uposażonych oraz ich udziałach podejmuje sam ubezpieczony, niekoniecznie muszą to być członkowie rodziny.
- Wypłaty środków dokonuje się bezpośrednio na ich rzecz.
Brak Uposażonych – Postępowanie Spadkowe:
Jeśli nie ma wskazanych uposażonych, przeprowadza się postępowanie spadkowe obejmujące niewypłacone składki.
- Rekomendowane jest wskazanie uposażonych, choć nie jest to obligatoryjne.
Wnioski o Wypłatę Środków po Śmierci:
Zaleca się składanie wniosków o wypłatę uposażeń.
- W 2022 roku ZUS rozpatrzył 97 tysięcy wniosków spadkobierców, wypłacając im 796,5 miliona złotych.
Jak Złożyć Wniosek:
Wniosek o transfer/wypłatę środków z subkonta osoby ubezpieczonej USS można znaleźć na PUE ZUS (Platforma Usług Elektronicznych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych).
