Zwolnienie na opiekę nad dzieckiem w godzinach przysługuje w wymiarze opartym na normie dobowej czasu pracy pracownika. Oznacza to, że osoba o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności ma prawo rocznie do 14, a nie 16 godzin zwolnienia.
Pracownikowi wychowującemu dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Wybór sposobu korzystania z tego uprawnienia (dni lub godziny) dokonywany jest w pierwszym wniosku o zwolnienie składanym w roku kalendarzowym i jest wiążący do końca danego roku, nawet przy zmianie pracodawcy.
Zwolnienie w dniach
Zwolnienie udzielane w dniach obejmuje pełne dni pracy niezależnie od zaplanowanego na te dni wymiaru godzin do przepracowania. Nie ma także znaczenia norma czasu pracy ani to, czy pracownik zatrudniony jest w pełnym, czy niepełnym wymiarze czasu pracy.
Przykład: Pracownicy A i B pracują w pełnym wymiarze czasu pracy, pracownik A w systemie podstawowym, pracownik B w systemie równoważnym. Każdy z nich bierze dwa dni zwolnienia na opiekę nad dzieckiem z art. 188 k.p., obaj uzyskają zwolnienie na pełne dni pracy, przy czym dla pracownika A będzie to łącznie 16 godzin nieprzepracowanych. Dla pracownika B będzie to zaś ilość godzin zaplanowana w tych dniach, która może wynieść nawet łącznie 24 godziny.
Najprościej mówiąc, osoba niepełnosprawna uzyska zwolnienie na cały dzień lub dwa dni pracy. Niższa norma czasu pracy nie ma tutaj znaczenia.
Niższa norma czasu pracy, a zwolnienie godzinowe
Przed 26 kwietnia 2023 r. w art. 188 kodeksu pracy nie było żadnego odniesienia do norm czasu pracy. Stąd w pełni należało przyjmować, że niższa (niż osiem godzin) norma dobowa czasu pracy obowiązująca pracownika nie wpływa na wymiar godzinowy zwolnienia. W art. 188 k.p. wskazywano jedynie konkretne liczby: albo 2 dni albo 16 godzin, a zatem osoba o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności (a także osoba nie posiadająca orzeczenia o niepełnosprawności, ale objęta niższą normą czasu pracy np. pracownik medyczny) miała prawo do 16 godzin zwolnienia.
Z dniem 26 kwietnia 2023 r. do art. 188 k.p. dodano jednak par. 4, zgodnie z którym „przepisy art. 188 §1 i 3 k.p. w zakresie zwolnienia od pracy udzielanego w wymiarze godzinowym stosuje się odpowiednio do pracownika, dla którego dobowa norma czasu pracy, wynikająca z odrębnych przepisów, jest niższa niż 8 godzin”. Odpowiednie stosowanie oznacza dostosowanie wymiaru godzinowego do dobowej normy czasu pracy obowiązującej pracownika.
Czas pracy osoby niepełnosprawnej
Czas pracy osoby niepełnosprawnej uzależniony jest od orzeczonego stopnia niepełnosprawności i wynosi:
- maksymalnie 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo – w odniesieniu do osób o lekkim stopniu niepełnosprawności,
- maksymalnie 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo – dla osób zaliczanych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
Jeżeli pracownik niepełnosprawny przy stopniu lekkim niepełnosprawności wybiera zwolnienie w godzinach – nic się nie zmienia (nadal jest to 16 godzin), ale przy umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności pracownik ma prawo rocznie do 14, a nie 16 godzin zwolnienia.
Przy uzyskaniu lub utracie któregoś z opisanych stopni niepełnosprawności w trakcie roku, należałoby to przeliczyć odrębnie dla okresu zatrudnienia w poszczególnych normach czasu pracy. Przy ustaleniu w oparciu o te obliczenia prawa do godzin zwolnienia, po uzyskaniu orzeczenia o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, należy uwzględnić godziny wykorzystane przed jego uzyskaniem.
Przykład: Pracownik uzyskał we wrześniu umiarkowany stopień niepełnosprawności, wcześniej zdążył wykorzystać 10 godzin zwolnienia na opiekę nad dzieckiem. Po przedstawieniu pracodawcy orzeczenia o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym będzie miał jeszcze w tym roku możliwość wykorzystania 4 godzin zwolnienia.
Podstawa prawna:
