Rada Ministrów przyjęła we wtorek projekt nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, opracowany przez resort sprawiedliwości. Celem tego projektu jest wprowadzenie zmian w procedurze wyboru 15 sędziów, którzy staną się członkami KRS.
W oficjalnym komunikacie po wtorkowym posiedzeniu Rady Ministrów podkreślono, że głównym celem rządu jest przywrócenie zgodności z Konstytucją przepisów dotyczących wyboru sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa. Dodatkowo, chodzi o zapewnienie odrębności i niezależności władzy sądowniczej, szczególnie w kontekście niezależności KRS od władzy ustawodawczej oraz wykonawczej w procesie powoływania sędziów. Zaznaczono również, że proponowane przepisy stanowią element szerszego procesu przywracania praworządności w Polsce.
Nowelizacja zakłada, że sędziowie do Rady Sądownictwa będą wybierani przez innych sędziów w wyborach bezpośrednich, przy użyciu głosowania tajnego. W sumie 15 sędziów – członków Krajowej Rady Sądownictwa będzie wybieranych przez całe grono polskich sędziów, a nie, jak to miało miejsce dotychczas, przez Sejm.
W skład KRS mają wejść reprezentanci różnych szczebli sądownictwa, w tym jeden sędzia Sądu Najwyższego, dwóch sędziów sądów apelacyjnych, trzech sędziów sądów okręgowych, sześciu sędziów sądów rejonowych, jeden sędzia sądu wojskowego, jeden sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz jeden sędzia wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Według nowych przepisów, prawa zgłoszenia kandydatury na członka Rady będą mieli sędziowie z różnych instancji, takie jak Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy wojskowe i sądy administracyjne. Jedynym warunkiem jest, aby w dniu głosowania byli aktywnymi sędziami. Każda osoba będzie miała prawo oddać głos na jednego kandydata.
Prawo zgłoszenia kandydata na członka Rady ma grupa:
– 10 sędziów – w przypadku kandydata będącego sędzią sądu wojskowego, NSA lub WSA,
– 25 sędziów – w przypadku kandydata będącego sędzią sądu okręgowego,
– 40 sędziów – w przypadku kandydata będącego sędzią sądu rejonowego.
Nie przewidziano prawa poparcia zgłoszenia kandydata na członka Rady oraz kandydowania na członka Rady dla sędziów przebywających na emeryturze.
Neosędziowie nie będą uprawnione do ubiegania się o członkostwo w Radzie. Niemniej jednak istnieje pewna możliwość dla tych, którzy awansowali za pośrednictwem meoKRS, ale powrócili do poprzedniego stanowiska sędziowskiego – na niższy wakat, za ich zgodą. Przykładem może być sytuacja sędzi Anny Kalbarczyk, o której informuje „Rzeczpospolita”.
Zgłoszenia kandydatów do KRS będą poddawane weryfikacji przez Państwową Komisję Wyborczą. Każdy kandydat na członka KRS będzie zobowiązany do przejścia publicznej procedury wysłuchania, z możliwością zadawania mu pytań.
W dniu ogłoszenia wyników wyborów, dotychczasowi członkowie Rady (sędziowie z poprzedniego składu) zakończą swoją działalność w Krajowej Radzie Sądownictwa.
Pierwsze wybory zgodnie z nowymi zasadami mają być zarządzone w ciągu 21 dni od wejścia w życie zmian w ustawie o KRS. Wybory te powinny odbyć się nie później niż trzy miesiące od daty wprowadzenia nowych przepisów.
Minister sprawiedliwości zwoła pierwsze posiedzenie nowo wybranej Krajowej Rady Sądownictwa, a przewodniczyć jej będzie najstarszy wiekiem członek Rady będący sędzią.
Powstanie Rada Społeczna
W ramach Krajowej Rady Sądownictwa planuje się utworzenie Rady Społecznej, której głównym celem, zgodnie z komunikatem rządowym, będzie „zapewnienie otwartego uczestnictwa organizacji obywatelskich i zawodowych w opracowywaniu strategii reform w systemie sądownictwa. Priorytetem jest również gwarantowanie obiektywności w procesie monitorowania tych reform”.
Rada Społeczna będzie pełniła funkcję doradczą w kwestiach związanych z oceną i rozpatrywaniem kandydatów na stanowiska sędziowskie i asesorskie.
Do składu Rady Społecznej zostaną włączone osoby wskazane przez Naczelną Radę Adwokacką, Krajową Radę Radców Prawnych, Krajową Radę Notarialną, Radę Główną Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Krajową Radę Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym. Ponadto, członkami Rady będą osoby wyznaczone przez Prezydenta, reprezentujące organizacje pozarządowe. Kadencja Rady Społecznej zostanie ustalona na 4 lata.
Zmiany przewidziane w noweli mają wejść w życie 14 dni po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.
