Darowiznę można odwołać z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego, jednakże możliwe jest to tylko w ciągu roku od jego ekscesów. To jest istota najnowszego wyroku Sądu Najwyższego wydanego w sprawie pod sygnaturą akt: I CSK 6763/22.
POLECAMY: Kiedy darowizna nie wchodzi do masy spadkowej?
Darowizny stanowią powszechne czynności prawne, szczególnie w kontekście relacji rodzinnych, lecz często dochodzi do ich odwoływania, nawet po ich wykonaniu. Te czynności są dość szczegółowo uregulowane.
Zgodnie z artykułem 898 § 1 kodeksu cywilnego, darczyńca może odwołać darowiznę, nawet jeśli została już wykonana, gdy obdarowany dopuścił się rażącej niewdzięczności względem darczyńcy (o ile mu on nie przebaczył). Nawet spadkobiercy darczyńcy mogą odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności, jeśli darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do jej odwołania. Ten sam artykuł przewiduje, że odwołanie darowizny nie może nastąpić po upływie roku od dnia, w którym darczyńca dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Dodatkowo, odwołanie darowizny musi zostać dokonane poprzez oświadczenie złożone na piśmie obdarowanemu.
Kiedy można żądać zwrotu darowizny?
Od którego momentu zaczyna się liczyć roczny termin? Ta kwestia pojawiła się w sprawie, gdzie Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu nie uwzględnił wniosku byłej żony o zwrot działki, którą podarowała swojemu mężowi. Korzystając z formalnych terminów, Sąd Okręgowy nie zobowiązał byłej żony do złożenia oświadczenia przywracającego jej własność tej nieruchomości.
W swoim wniosku kasacyjnym kobieta argumentowała, że jej roszczenie jest jasne, a roczny termin na odwołanie darowizny kojarzyła z ukończeniem postępowania karnego przez byłego męża lub rozpoczęciem postępowania przygotowawczego przeciwko obdarowanemu.
Sąd Najwyższy nie uznał tych argumentów. Podkreślił jednoznaczne ustalenia Sądu Okręgowego, zgodnie z którymi powódka nie przedstawiła dowodów na to, że niewdzięczność pozwanego (znęcanie się) miała miejsce w okresie roku przed złożeniem oświadczenia o odwołaniu darowizny. Twierdzenia zawarte w wniosku o kasację dotyczące wszczęcia przez policję postępowań przygotowawczych przeciwko obdarowanemu przekroczyły zakres tego jednoznacznego ustalenia (w piśmie odwołującym darowiznę powódka powołała się na fakty stwierdzone w późniejszym wyroku karnym w sprawie pozwanego).
– Nie ma natomiast wątpliwości, że w razie powtarzających się nagannych zachowań obdarowanego, z których każde może być traktowane jako rażąca niewdzięczność, roczny termin określony w art. 899 § 3 k.c. należy liczyć dla każdego z nich z osobna. Jeśli zaś zachowanie obdarowanego przybiera charakter ciągły, termin ten jest zachowany, jeśli nie upłynął rok od chwili, w której stan rażąco niewdzięcznego zachowania ustał – wskazał w konkluzji uzasadnienia sędzia Paweł Grzegorczyk.
