Rząd pracuje nad rewizją prawa cywilnego, aby rozwiązać problem sprzecznych orzeczeń spadkowych. Projekt zmian ma być ukończony do końca bieżącego roku. W ramach reformy planowane jest również uregulowanie kwestii tzw. testamentów ustnych poprzez wprowadzenie tzw. „testamentów audiowizualnych”.
POLECAMY: Wspólność praw i obowiązków należących do spadku do chwili dokonania jego działu
Według informacji opublikowanych na stronie internetowej Kancelarii Premiera, resort sprawiedliwości, a konkretnie wiceminister Zuzanna Rudzińska-Bluszcz, pracuje nad projektem nowelizacji Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu postępowania cywilnego. Rząd zamierza przyjąć projekt w czwartym kwartale obecnego roku.
POLECAMY: Kiedy darowizna nie wchodzi do masy spadkowej?
Zgodnie z zapowiedziami zawartymi w wykazie prac rządu, projekt ma zawierać propozycję umożliwiającą sądom uchylenie wcześniejszych orzeczeń spadkowych w odniesieniu do tego samego spadku. Rzeczniczka prasowa podkreśliła, że nowe postępowanie ma na celu usunięcie z obrotu prawnego orzeczeń, które zostały wydane niezgodnie z prawem.
Problem sprzecznych orzeczeń spadkowych został podniesiony niedawno przez Rzecznika Praw Obywatelskich, Marcina Wiącka, który zaapelował o interwencję Ministerstwa Sprawiedliwości. Wyraził on potrzebę systemowego rozwiązania tej kwestii na szczeblu ustawowym.
Powyższa sytuacja stała się jeszcze bardziej paląca po wprowadzeniu w 2018 roku instytucji skargi nadzwyczajnej. Duża liczba skarg dotyczyła spraw spadkowych, co skłoniło do zastanowienia się nad wprowadzeniem zmian w prawie. Błędy sądów, które doprowadziły do powstania sytuacji, gdzie ten sam sąd podejmuje decyzję w tej samej sprawie na wniosek różnych spadkobierców, spowodowały niejasności co do dziedziczenia oraz praw spadkobierców.
W związku z tym zapowiedziano, że nowy projekt ułatwi uchylanie wcześniejszych orzeczeń spadkowych, co jest istotne ze względu na obecne ograniczenia prawne, które uniemożliwiają to w pełni. Obecnie istnieją tylko dwa sposoby na uchylenie takich orzeczeń, ale oba mają swoje ograniczenia, zwłaszcza jeśli chodzi o starsze orzeczenia.
„Istniejącym aktualnie zasadniczym mechanizmem prewencyjnym służącym zapobieganiu wydawania dwóch postanowień spadkowych co do tego samego spadku jest Rejestr Spadkowy prowadzony przez Krajową Radę Notarialną oraz obowiązek sądów zarówno dokonywania wpisów w rejestrze co do wydania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, jak i badania wpisów w tym rejestrze przez sąd w chwili wszczęcia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku” – wskazano. Przypomniano, że Rejestr Spadkowy w odniesieniu do sądowych postanowień spadkowych funkcjonuje jednak dopiero od 2016 roku.
Dodatkowo, planowany projekt ma na celu rewizję zasad dotyczących tworzenia testamentów ustnych. Podkreślono, że ta modyfikacja ma na celu zmniejszenie prób fałszowania takich dokumentów.
Wśród zmian znajdą się również znaczne skrócenia terminów na spisanie testamentu ustnego. Według nowej formulacji przepisów, treść deklaracji woli spadkodawcy będzie musiała być spisana natychmiastowo, nie później jednak niż w ciągu miesiąca od jej ustalenia przez jednego ze świadków. W tym spisie należy uwzględnić miejsce i datę złożenia deklaracji woli, miejsce i datę spisania dokumentu, oraz okoliczności, które uzasadniają stworzenie testamentu ustnego.
W projekcie przewidziane jest także wprowadzenie do Kodeksu cywilnego przepisu, który ureguluje nowy sposób sporządzania testamentu ustnego, tzw. testament ustny audiowizualny. Zauważono, że będzie on zarejestrowany za pomocą urządzenia, które zapisuje obraz i dźwięk na trwałym nośniku danych, co umożliwi ich późniejsze odtworzenie.
Ponadto, planowane są zmiany w przepisach dotyczących testamentów wojskowych, a przestarzały już typ testamentu podróżnego ma zostać zlikwidowany.
