Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przyjął w piątek ustawę, która oficjalnie uznaje język śląski za język regionalny. Za głosowało 236 posłów, przeciwko było 186, a 5 wstrzymało się od głosu.
Poparcie dla ustawy wyraziła cała obecna na sali plenarnej delegacja posłów Koalicji Obywatelskiej, Trzeciej Drogi oraz Lewicy, a także niezależny Adam Gomoła oraz dwaj posłowie Prawa i Sprawiedliwości z województwa śląskiego – Bolesław Piecha i Marek Wesoły.
POLECAMY: ETPCz: Polski sąd złamał prawo w sprawie dotyczącej „Narodowości Śląskiej”
Kilku innym posłom PiS wstrzymało się od głosu, w tym Andrzej Gawron, Jerzy Polaczek i Michał Woś z województwa śląskiego, oraz Maria Kurowska z województwa podkarpackiego. Tak samo postąpił Grzegorz Płaczek z Konfederacji, który reprezentuje okręg katowicki.
Wcześniej większość sejmowa zagłosowała przeciwko odrzuceniu całego projektu ustawy, co wnioskował poseł Roman Fritz w imieniu klubu Konfederacji.
Zgodnie z nową ustawą, język śląski zostanie wpisany do ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych jako drugi język regionalny obok języka kaszubskiego. To otwiera drogę do możliwości takich jak dobrowolne zajęcia z języka śląskiego w szkołach, dwujęzyczne tablice z nazwami miejscowości, gdzie ponad 20% mieszkańców posługuje się tym językiem, wsparcie finansowe dla działań na rzecz zachowania języka śląskiego oraz reprezentacja osób posługujących się nim w Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych.
Teraz ustawa zostanie przekazana do Senatu RP, gdzie większość stanowią KO, Trzecia Droga i Lewica, a następnie, po uzyskaniu poparcia, trafi do prezydenta Andrzeja Dudy.
„Uchwalenie ustawy (…) wdroży mądre programy, które uchronią język śląski przed zagładą, pozwolą odeprzeć zagrożenia, jakie niesie dla naszego języka czas, polityka i globalizacja. Zmiana ustawy to niby tylko kwestia dopisania kilkunastu liter, dwóch wyrazów: +język śląski+, ale tak naprawdę to zmiana myślenia i funkcjonowania państwa. W tych słowach zawarte jest zrozumienie relacji państwo – mniejszości, czyli mniej lęku, a więcej otwartości. Docenione zostaną działania obywateli i obywatelek RP o własną kulturę. Nasza wspólnota obywatelska po prostu wypięknieje” – argumentowała sprawozdawczyni projektu posłanka KO Monika Rosa podczas drugiego czytania.
25 stycznia 2024 roku grupa posłów KO złożyła projekt ustawy, będący już ósmą próbą parlamentarną uznanie języka śląskiego za język regionalny lub Ślązaków za mniejszość etniczną. Taki status oznaczałby przyznanie śląszczyźnie praw analogicznych do innych języków mniejszościowych.
Pierwszy projekt ustawy dotyczący uznania języka śląskiego pojawił się w 2007 roku. Jednak tego samego dnia podjęto decyzję o skróceniu kadencji parlamentu, co uniemożliwiło jego dalszą dyskusję. Kolejne projekty zostały złożone w latach 2010 i 2012, lecz nigdy nie doszło do ich rozpatrzenia na sali plenarnej. W 2014 roku do Sejmu wpłynął projekt obywatelski, podpisany przez 140 tysięcy obywateli, mający na celu uznanie Ślązaków za mniejszość etniczną. Pomimo tego, został on skierowany do dalszych prac w komisji, która zaleciła jego odrzucenie. Projekt poselski dotyczący śląskiego dialektu w 2018 roku nie otrzymał numeru druku, a w 2020 roku odbyło się jedynie pierwsze czytanie. Z kolei w 2023 roku przygotowano projekt ustawy o uznaniu śląskiej mniejszości etnicznej, jednak zanim został on rozpatrzony, zakończyła się kadencja.
W trakcie spisu powszechnego w 2021 roku 596 224 osoby zadeklarowały narodowość śląską, w tym 236 588 jako swoją pierwszą, a 187 372 jako jedyną. Ponadto, 467 145 osób potwierdziło używanie języka śląskiego w kontaktach domowych, a spośród nich 54 957 deklarowało używanie go jako jedynej mowy.
