W art. 39 ustawy o pomocy społecznej przewidziano zasady przyznawania zasiłków celowych. Mają one zapewnić zaspokojenie niezbędnej potrzeby życiowej, pokryć koszty zakupu leków czy ogrzewania. O czym warto pamiętać przed złożeniem wniosku?
Ustawa o pomocy społecznej stanowi podstawę przyznawania zasiłków celowych. Mogą być one przyznane w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej. Ustawodawca nie wyjaśnia, czym są owe niezbędne potrzeby. W orzecznictwie wskazuje się, że zasiłek celowy przyznaje się na takie potrzeby, bez których zaspokojenia osoba nie może egzystować. Zasiłek jest więc uzasadniony, jeśli bez jego przyznania zagrożone są warunki istnienia, a w szczególności życia lub zdrowia.
Zobacz także: wyrok WSA w Poznaniu z 22 listopada 2017 r., sygn. akt II SA/Po 871/17
Skoro pojęcie „niezbędne potrzeby bytowe” jest otwarte i ocenne, to mogą pojawiać się rozbieżności w przyjmowaniu, czego one dotyczą. Niezbędna potrzeba to taka, bez zaspokojenia której osoba nie może egzystować, to potrzeba związana z codziennym funkcjonowaniem każdego człowieka i niezbędna do normalnej, godnej egzystencji na poziomie elementarnym (wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 4 września 2014 r., sygn. akt II SA/Go 482/14).
Uzasadnienie dla wniosku celowego
Ustawa wymienia przykładowy katalog rzeczy lub usług, które mogą uzasadniać uzyskanie zasiłku celowego. W świetle tej regulacji zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych i leczenia, ogrzewania, w tym opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Osobom bezdomnym i innym osobom niemającym dochodu oraz możliwości uzyskania świadczeń może być przyznany zasiłek celowy na pokrycie części lub całości wydatków na świadczenia zdrowotne. Jednocześnie zasiłek celowy może być przyznany w formie biletu kredytowanego.
Należy zwrócić uwagę, że prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje:
- osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 776 zł, zwanej „kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej”,
- osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 600 zł, zwanej „kryterium dochodowym na osobę w rodzinie”,
- rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, zwanej „kryterium dochodowym rodziny”
– przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z wymienionych powodów lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej.
Jednocześnie rada gminy, w drodze uchwały, może podwyższyć kwoty uprawniające do zasiłku okresowego i celowego.
Przyznawanie zasiłków celowych
Pomoc społeczna jest adresowana do osób zmagających się z problemami takimi jak sieroctwo, bezdomność, niepełnosprawność. W toku postępowania o przyznanie zasiłku celowego organ powinien zatem ustalić, czy wnioskodawca spełnia kryterium majątkowe przyznania pomocy, czy wnosi o zaspokojenie niezbędnej potrzeby bytowej. Konieczne jest również ustalenie, czy wnioskodawca korzysta z pomocy społecznej, jakie są możliwości finansowe OPS oraz potrzeby innych osób wnioskujących o udzielenie świadczeń z zakresu pomocy społecznej (wyrok WSA w Krakowie z 15 stycznia 2024 r., sygn. akt III SA/Kr 315/23).
Kontrola legalności decyzji uznaniowej polega na zbadaniu, czy przed podjęciem decyzji organ dysponował niezbędnym materiałem dowodowym uzasadniającym rozstrzygnięcie sprawy i czy dokonał wszechstronnej oceny okoliczności faktycznych istotnych dla takiego rozstrzygnięcia (wyrok WSA w Krakowie z 29 stycznia 2024 r., sygn. akt III SA/Kr 1438/23). Uznaniowy charakter decyzji oznacza, że bez względu na to, z jakim żądaniem wystąpi autor wniosku o zasiłek celowy, nie ma on roszczenia, że jego wniosek zostanie uwzględniony. W tego rodzaju sprawach kryteriami wydawanej decyzji powinny być cele i zadania pomocy społecznej, a nie subiektywne oczekiwania osób uprawnionych.
Pomoc w postaci zasiłku celowego nie ma charakteru roszczeniowego, lecz uznaniowy
Przykładowo, jeśli wnioskodawca chce uzyskać wsparcie na zakup leków, to mamy do czynienia z zaspokajaniem podstawowych potrzeb życiowych, których niezaspokojenie może prowadzić do bezpośredniego narażenia zdrowia lub życia. Z kolei przyznanie pomocy na spłatę powstałego zadłużenia może w określonej sytuacji służyć realizacji celów opieki społecznej. Jej przyznanie zapobiega zwiększaniu zadłużenia, co może ułatwić jego spłatę w przyszłości, a w konsekwencji pozwala na przezwyciężenie trudnej sytuacji życiowej wnioskodawcy.
Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!
Podstawa prawna:
