Jak przeprowadzić postępowanie spadkowe i nabyć spadek

Nabycie spadku i przeprowadzenie postępowania spadkowego

Jeżeli otrzymałeś spadek od bliskiej osoby, zanim staniesz się jego właścicielem, musisz załatwić ważne formalności w sądzie lub u notariusza oraz zgłosić spadek do urzędu skarbowego.

Zobacz, jakie dokumenty musisz przygotować, aby nabyć spadek zgodnie z przepisami i w jakim terminie należy zgłosić się do urzędu skarbowego.

Zgodnie z kodeksem cywilnym, w dniu śmierci spadkodawcy następuje otwarcie testamentu, co skutkuje nabyciem prawa do dziedziczenia. Jeśli zmarły nie zostawił testamentu, prawo do dziedziczenia przechodzi na jego bliskich (dziedziczenie ustawowe).

Dziedziczenie ustawowe wygląda następująco:

• pierwszeństwo w dziedziczeniu po osobie zmarłej mają dzieci i jego małżonek w równych częściach. Jednak na małżonka nie może przypadać mniej niż 1/4 spadku,
• jeżeli osoba, która zmarła nie miała dzieci to dziedziczą po niej małżonek oraz rodzice w częściach: małżonek 1/2 spadku, a każde z rodziców po 1/4 spadku,
• jeżeli osoba, która zmarła była bezdzietna i nie miała małżonka, to dziedziczą po niej rodzice, gdy jedno z rodziców nie dożyło, jego udział przypada rodzeństwu zmarłego,
• jeżeli osoba, która umarła była bezdzietna, nie miała rodzeństw i nie pozostawił rodziców, cały spadek przypada małżonkowi,
• jeżeli osoba zmarła nie miała dzieci, rodziców, rodzeństwa (oraz ich zstępnych), małżonka , to spadek w całości przypada dziadkom,
• jeżeli nie żyje żaden dziadek osoby zmarłej to spadek dziedziczą dzieci lub wnuki tych dziadków,

Jeżeli okaże się, ze osoba, która zmarła nie pozostawiła po sobie żadnych bliskich oraz krewnych, spadek przypada gminie z jego ostatniego miejsca zamieszkania.

Osoba zmarła zostawiła testament

Gdy zmarły zostawił po sobie testament, to spadek dziedziczą osoby, które są w nim uwzględnione.

Osoby, które mają prawo dziedziczyć ustawowo, a zostały pominięte w testamencie, maja prawo wystąpić o zachowek od spadkodawców testamentowych.

Żeby mieć możliwość przejęcia spadku po osobie zmarłej, spadkobiercy ustawowi lub testamentowi muszą to zrobić zgodnie z prawem (nabycie spadku po zmarłym oznacza przejęcie jego praw i obowiązków).

Przez to prawo nabywamy prawo do określonej w ułamku części spadku (nie myl nabycia spadku z działem spadku), spadkobiercy mogą dzielić spadek po zmarłym, dopiero po nabyciu ułamkowych części spadku (w sądzie lub u notariusza).

Spadkobierca musi również pamiętać, że z nabyciem spadku mogą wiązać się też obowiązki. Zmarły mógł pozostawić długi, które trzeba bezie uregulować, jeżeli nie zrobił tego za życia.

Z tego powodu spadkobierca ma prawo odrzucić spadek. Można to zrobić tylko w ciągu 6 miesięcy od daty śmierci spadkodawcy, jeżeli nie zrobi się tego w tym czasie – będzie to oznaczać przyjęcie spadku.

Formalności związane z nabyciem spadku załatwiane są w sądzie lub u notariusza.

Przeprowadzenie sprawy spadkowej

Gdy spadkobierca zdecyduje się przeprowadzić sprawę spadkową w sądzie, musi złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Gdy zdecyduje się na notariusza, to on sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia.

W obu przypadkach spadkobierca musi przygotować:

• odpis aktu zgonu spadkodawcy
• odpis aktu ślubu (składa małżonka zmarłego)
• odpis aktów urodzenia (składają dzieci zmarłego)

Sprawa spadkowa w sądzie

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku można złożyć bez względu na to, ile czasu upłynęło od śmierci spadkodawcy. Ale jeżeli złożysz go przed upływem 6 miesięcy od daty jego śmierci, potrzebne będzie złożenie w sądzie lub notariusza oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

Wniosek powinien być złożony w sądzie rejonowym odpowiednim dla ostatniego adresu zamieszkania spadkodawcy. Nie ma znaczenia, który spadkobierca go złoży.

We wniosku trzeba wymienić:

• wszystkich spadkobierców (imiona, nazwiska, stopień pokrewieństwa ze zmarłym)

Na rozprawie w sądzie musi być osoba, która złożyła wniosek, pozostali spadkobiercy zostaną powiadomieni, ale nie muszą być obecni, chyba że zostaną wezwani przez sąd.

Spadek u notariusza

Wybierając notariusza sprawę spadkową załatwisz szybciej i mniej skomplikowanie niż w sądzie ale są też wady.

U notariusza muszą stawić się wszyscy spadkobiercy ustawowi i jeżeli spadkobierca pozostawił testament to także testamentowi. Osoba nieobecna nie może ustanowić pełnomocnika, który mógłby go zastąpić.

Notariusz sporządza protokół dziedziczenia, a gdy spadkodawcy przedstawią testament, to notariusz go otworzy i ogłosi.

Protokół dziedziczenia będzie podstawą to sporządzenia przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia. Wskaże w nim spadkobierców i wysokość ich udziałów ułamkowych w spadku.

Następnie wszyscy spadkobiercy go podpiszą, a akt zostanie zarejestrowany przez notariusza w specjalnym systemie informatycznym. Każdy spadkobierca dostanie wypis, który będzie podstawą do wykazywania prawa do spadku.

Sporządzenie protokołu dziedziczenia kosztuje 100 PLN, akt poświadczenia dziedziczenia 50 PLN, wypisy po 6 PLN za każdy egzemplarz. Do tego zostanie doliczone 23% VAT.

Podatek od spadku

Czy naszym obowiązkiem będzie zapłacenie podatku od nabytego spadku zależeć będzie od tego jakie jest nasze pokrewieństwo ze spadkodawcą:

• gdy spadek na podstawie testamentu nabyła osoba, która nie jest spokrewniona ze spadkodawcą to będzie ona musiała zapłacić podatek
• gdy spadek nabyła osoba spokrewniona ze spadkodawcą to im bliższe jest spokrewnienie tym niższy będzie musiała zapłacić podatek. Od spadku po najbliższych krewnych nie płaci się w ogóle podatku.

Osobami zwolnionymi z podatku (od 1 stycznia 2007 r), są najbliżsi krewni osoby zmarłej:

• małżonek, dzieci, wnuki (zstępni), rodzice, dziadkowie (wstępni)
• rodzeństwo, ojczym, macocha, pasierb, rodzeństwo przyrodnie.

Są to osoby, które tworzą tzw. zerową grupę podatkową (krąg najbliższych wyróżnionych z I grupy podatkowej z powodu zwolnienia z podatku).

Do tej grupy podatkowej należą także teściowie, synowa, zięć, ale oni muszą zapłacić podatek.

Aby uniknąć płacenia podatku należy spełnić jeszcze dwa warunki:

• spadkodawca zmarł po 1 stycznia 2007 r. (data wprowadzenia zwolnienia z podatku),
• nabycie spadku powinno być zgłoszone do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od momentu uprawomocnienia się postanowienia sądu w tej sprawie (lub data podpisania aktu poświadczenia dziedziczenia).

Jeżeli nabycie spadku zostanie zgłoszone po tym terminie, trzeba będzie zapłacić podatek od spadku.

A kto musi zapłacić podatek od spadku?

Podatek będzie musiał zapłacić każdy spadkobierca, jeżeli spadkodawca zmarł przed 1 stycznia 2007 r (i nie ma tu znaczenia stopień pokrewieństwa).

Jeżeli spadkodawca zmarł po 1 stycznia 2007 r. to podatek od spadku muszą zapłacić niektóre osoby z I grupy podatkowej:

• synowa, zięć, teściowie

a także:

• krewni z II grupy podatkowej (dzieci rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, dzieci i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków),
• krewni z III grupy podatkowej (pozostali krewni i osoby obce).

Urząd Skarbowy

Spadek należy złościć (jeżeli nabyliśmy mieszkanie, dom, działkę, grunt rolny) – w urzędzie skarbowym, w obrębie którego jest położona nieruchomość, która otrzymaliśmy w spadku.

Gdy spadek to gotówka, rzecz ruchoma – należy złościć to w urzędzie skarbowym, w którym rozliczał się spadkodawca.

Jeżeli zdarzy się tak, ze odziedziczone będzie kilka nieruchomości, które położone są w różnych miejscach – to spadek najlepiej zgłosić w urzędzie skarbowym, w którym spadkodawca rozliczał się za życia, a urząd skontaktuje się z pozostałymi i ustali, który z nich ma rozliczyć spadek (spadkodawca zostanie o tym powiadomiony).

Co należy wypełnić?

Osoba, która odziedziczyła spadek po bliskim krewnym i jest zwolniona z płacenia podatku powinna wypełnić formularz SD-Z2. Osoby, które muszą zapłacić podatek wypełniają formularz SD-Z3.

Potrzebne dokumenty

Do urzędu skarbowego zabieramy ze sobą:

• dowód osobisty
• prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia

W zależności od tego co nabyliśmy w spadku:

• jeżeli jest to samochód – dowód rejestracyjny (w formularzu trzeba podać numer silnika, podwozia, rok produkcji oraz numer rejestracyjny),
• jeżeli są to oszczędności zgromadzone na rachunku bankowym – zaświadczenie z banku o stanie konta na dzień śmierci spadkodawcy,
• gdy jest to nieruchomość – dokumenty, które poświadczają jej własność (akt notarialny wykupu, odpis księgi wieczystej, zaświadczenie ze spółdzielni, dane lokalu, m.in. powierzchnia),
• gdy jest to gospodarstwo rolne – tytuł własności, wypisy z księgi wieczystej i rejestru gruntów, nakaz płatniczy podatku rolnego, opis gospodarstwa

Gdy będzie trzeba zapłacić podatek od spadku, to urząd skarbowy określi jego wysokość. Spadkobierca będzie miał 14 dni na zapłatę od dnia otrzymania decyzji.

Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!