Ministerstwo Obrony Narodowej (MON) pracuje nad nowelizacją przepisów dotyczących zdolności do czynnej służby wojskowej, co ma na celu wprowadzenie nowych terminów i redefinicję istniejących kategorii. W odpowiedzi na zapytania Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO), MON ujawnił plany związane z wprowadzeniem pojęcia „niezgodność płciowa”, mającego zastąpić dotychczasowe terminy takie jak „transseksualizm” i „obojnactwo”.
POLECAMY: Rewolucyjne zmiany w umundurowaniu policjantów. Imienniki znikną z mundurów
Kontekst i kontrowersje
25 marca 2024 roku weszło w życie rozporządzenie MON, które określa choroby i ułomności stanowiące podstawę do orzekania o zdolności do służby wojskowej przez wojskowe komisje lekarskie. Transseksualizm i obojnactwo zostały wymienione jako przyczyny uznania za całkowicie, trwało lub czasowo niezdolnych do służby, co klasyfikuje takie osoby w kategoriach „E” lub „N”.
Rzecznik Praw Obywatelskich wyraził zaniepokojenie tym rozporządzeniem, uznając je za potencjalnie dyskryminujące ze względu na tożsamość płciową. Zwrócił również uwagę na przestarzałość użytych terminów i zasugerował ich zamianę na bardziej współczesne określenia, takie jak „transpłciowość” i „interpłciowość”.
Reakcja MON i proponowane zmiany
Wiceminister Cezary Tomczyk w odpowiedzi na pytania RPO poinformował, że MON jest świadome zmieniającego się postrzegania transpłciowości i potrzeby dostosowania terminologii oraz procedur. Analiza orzeczeń wojskowo-lekarskich z lat 2019-2023 wykazała, że 29 osób z rozpoznaniem transpłciowości lub będących w trakcie zmiany płci ubiegało się o ocenę zdolności do służby wojskowej.
Wiceszef MON podkreślił, że system wsparcia psychologicznego w Siłach Zbrojnych RP musi uwzględniać potrzeby osób transpłciowych. Zaznaczył również, że specyfika pododdziałów wojskowych wymaga dostosowania wsparcia psychologicznego zarówno dla osób transpłciowych, jak i pozostałych żołnierzy.
Przyszłe kroki
MON planuje rozpocząć prace nad regulacjami dotyczącymi zmiany kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej, co obejmie:
- Osoby stawiające się do kwalifikacji wojskowej.
- Osoby ubiegające się o powołanie do czynnej służby wojskowej innej niż zawodowa.
- Żołnierzy rezerwy.
Wprowadzenie pojęcia „niezgodność płciowa” zgodnie z klasyfikacją ICD-11 oraz rozważenie zamiany terminu „obojnactwo” na „interpłciowość” lub jego całkowite usunięcie są kluczowymi elementami tych zmian. Cezary Tomczyk zaznaczył, że te działania mają na celu zaktualizowanie i usprawnienie systemu orzekania o zdolności do służby wojskowej, aby lepiej odpowiadał współczesnym realiom i potrzebom.
