Instytucja zachowku w polskim prawie spadkowym gwarantuje ochronę interesów najbliższych członków rodziny spadkodawcy. Nawet jeśli zostaną pominięci w testamencie, mają prawo do części majątku spadkowego. Poniżej znajdują się najważniejsze informacje dotyczące zachowku na rok 2024.
Podstawowe zasady zachowku
- Uprawnieni do zachowku: Zgodnie z Kodeksem cywilnym (art. 991-1011), prawo do zachowku mają zstępni (dzieci, wnuki itd.), małżonek oraz rodzice spadkodawcy.
- Wysokość zachowku: Zachowek wynosi połowę wartości udziału spadkowego, który przypadałby uprawnionemu w przypadku dziedziczenia ustawowego. Jeśli uprawniony jest małoletni lub trwale niezdolny do pracy, zachowek wynosi dwie trzecie wartości tego udziału.
Obliczanie zachowku
- Podstawa obliczeń: Przy obliczaniu zachowku bierze się pod uwagę wartość aktywów spadku po odjęciu długów i innych zobowiązań spadkowych. Uwzględnia się również darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę, z pewnymi wyjątkami.
- Wyjątki: Nie dolicza się drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych, darowizn sprzed więcej niż 10 lat, oraz darowizn uczynionych przed urodzeniem zstępnych lub przed zawarciem małżeństwa.
Zmiany w prawie
Najnowsze zmiany przewidują doliczenie do spadku funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej wniesionego przez spadkodawcę, pod warunkiem, że fundacja ta nie jest ustanowiona w testamencie. Wyjątki dotyczą darowizn sprzed więcej niż 10 lat oraz sytuacji, gdy osoby niebędące spadkobiercami otrzymały mienie w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej przed więcej niż 10 lat.
Pozbawienie prawa do zachowku
- Wydziedziczenie: Spadkodawca może pozbawić uprawnionego prawa do zachowku poprzez wydziedziczenie w testamencie, które musi być wyraźnie uzasadnione. Przesłanki to m.in. popełnienie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy, uporczywe niedopełnianie obowiązków rodzinnych lub postępowanie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.
Dochód zachowku
- Ugoda i wezwanie do zapłaty: Przed wytoczeniem powództwa zaleca się wysłanie wezwania do zapłaty do spadkobierców testamentowych. Może to prowadzić do ugodowego rozwiązania i wypłaty należnego zachowku bez konieczności wszczynania postępowania sądowego.
- Postępowanie sądowe: W przypadku braku ugody, uprawniony może wnieść pozew do sądu. Pozew powinien zawierać wskazanie stron, żądaną kwotę zachowku, uzasadnienie roszczenia i dowody. Postępowanie toczy się przed sądem cywilnym właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.
- Przedawnienie: Roszczenia o zachowek przedawniają się po upływie pięciu lat od otwarcia spadku (dnia śmierci spadkodawcy).
Zachowek to ważny instrument ochrony praw najbliższych krewnych, który mimo zmian w prawie nadal zapewnia zabezpieczenie ich interesów.
Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!
Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.
