Czy przepisy przewidują przymusowy urlop wypoczynkowy na wypowiedzeniu? Czy pracodawca może narzucić termin urlopu wypoczynkowego? Czy pracodawca może zmusić do urlopu? W niniejsze publikacji w sposób prosty dla odbiorcy wyjaśni, jakie uprawnienia przysługują pracodawcy w tym zakresie.
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego to jedno z podstawowych uprawnień pracowniczych. Urlop co roku nabywa się w wymiarze 20 dni (dla osób z mniej niż 10 lat stażu pracy) lub 26 dni (dla osób z co najmniej 10 lat stażu pracy). Nie można zrzec się tego uprawnienia ani przenieść go na inną osobę.
Urlop wypoczynkowy jest udzielany przez pracodawcę zgodnie z ustalonym zazwyczaj na początku roku kalendarzowego planem urlopów. Przed każdym urlopem pracownik składa dodatkowo wniosek o urlop wypoczynkowy. Czy możliwe jest wysłanie pracownika na urlop bez jego wniosku? Okazuje się, że prawo pracy przewiduje dwie sytuacje, kiedy pracodawca może zmusić pracownika do urlopu.
Czy pracodawca może zmusić pracownika do urlopu na wypowiedzeniu?
Pierwszą sytuacją jest wysłanie pracownika na urlop wypoczynkowy na wypowiedzeniu. Powszechnie stosuje się takie rozwiązanie, ponieważ przy rozwiązaniu umowy o pracę za niewykorzystany urlop pracodawca musi wypłacić ekwiwalent. Jeśli więc w trakcie okresu wypowiedzenia pracodawca udzieli pracownikowi urlopu, obowiązkiem jest jego wykorzystanie. Pracodawcy, kończąc współpracę z daną osobą, często chcą uniknąć dodatkowych kosztów związanych z wypłatą ekwiwalentu za urlop. Dodatkowo, odsuwają pracownika od działań firmy, aby ważne informacje nie zostały wykorzystane w nowym miejscu zatrudnienia, szczególnie jeśli mogłaby to być firma konkurencyjna.
Art. 1671 Kodeksu pracy:
W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu. W takim przypadku wymiar udzielonego urlopu, z wyłączeniem urlopu zaległego, nie może przekraczać wymiaru wynikającego z przepisów art. 155[1] KP gdzie został uregulowany urlop proporcjonalny.
Czy pracodawca może wysłać na zaległy urlop?
Drugą sytuacją, kiedy pracodawca może zmusić pracownika do urlopu, jest wykorzystanie urlopu zaległego. Kwestia ta jest uregulowana w art. 168 Kodeksu pracy:
„Urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163 należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego; nie dotyczy to części urlopu udzielanego zgodnie z art. 1672.”
Co to jest urlop zaległy?
Urlop zaległy to urlop niewykorzystany w roku, w którym pracownik nabył do niego prawo. Na przykład, urlop nabyty z dniem 1 stycznia 2023 r., który nie został wykorzystany do końca 2023 r., przechodzi na 2024 r. jako urlop zaległy. Urlop ten należy wykorzystać do 30 września roku następnego. W podanym przykładzie będzie to termin 30 września 2024 r.
Przykład
Pracownica nie wykorzystała w 2023 r. 8 dni urlopu wypoczynkowego. W czerwcu 2024 r. wykorzystała 6 dni urlopu zaległego. Do września nie wnioskowała o kolejny urlop. Pracodawca może do 30 września 2024 r. skierować ją na pozostałe 2 dni urlopu.
Dochowanie terminu nastąpi nawet, jeśli pracownik rozpocznie korzystanie z urlopu dopiero 30 września 2024 r. Nie ma więc konieczności udzielania urlopu wcześniej, aby ostatni dzień wolnego przypadał najpóźniej 30 września.
Konsekwencje niedopilnowania terminu przez pracodawcę
To bardzo ważne, aby pracodawca pilnował wrześniowego terminu wysłania pracowników na zaległy urlop. Jeśli tego nie dopilnuje, w razie kontroli grozi mu kara grzywny w kwocie od 1000 zł do nawet 30 000 zł.
Czy pracodawca może narzucić termin urlopu?
Zasadą jest, że w omówionych wyżej przypadkach to pracodawca jednostronnie ustala termin urlopu pracownika. Zawsze można jednak porozumieć się z pracownikiem w tej kwestii, choć ostateczne słowo należy do pracodawcy. Dotyczy to zarówno urlopu na wypowiedzeniu, jak i urlopu zaległego, który musi zostać udzielony najpóźniej do dnia 30 września następnego roku. W celach dowodowych najlepiej skierować pracownika na urlop w formie pisemnej.
Podsumowanie
Prawo do urlopu wypoczynkowego jest fundamentalnym prawem pracownika. Pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu zgodnie z planem urlopów i wnioskiem pracownika, jednak w pewnych sytuacjach, takich jak okres wypowiedzenia czy niewykorzystany urlop zaległy, ma prawo jednostronnie ustalić termin urlopu. Przestrzeganie tych przepisów jest kluczowe zarówno dla pracowników, jak i pracodawców, aby uniknąć konfliktów i kar finansowych.
Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!
Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.
