Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych to środek karny często stosowany przez polskie sądy wobec kierowców, którzy dopuścili się przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji. Mowa tu o sytuacjach takich jak niezatrzymanie się do kontroli drogowej, spowodowanie katastrofy w ruchu lądowym, czy prowadzenie pojazdu po spożyciu alkoholu. Jednakże, niedawne orzeczenie Izby Karnej Sądu Najwyższego rzuca światło na poważne nieprawidłowości w stosowaniu tego środka karnego.
Kontrowersje wokół bezwzględnego zakazu
Kilka dni temu Sąd Najwyższy uznał za zasadną kasację wniesioną przez Prokuratora Generalnego w sprawie Dariusza R., który 12 lutego 2024 r. prowadził samochód bez uprawnień, a dodatkowo naruszył znak B-1 (zakaz ruchu). Sąd Rejonowy w Chorzowie, który rozpatrywał tę sprawę, wymierzył Dariuszowi R. karę zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, nie precyzując jednak okresu obowiązywania tego zakazu.
Brak czasowych ram
Zgodnie z art. 29 § 1 Kodeksu wykroczeń, zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych w przypadku wykroczeń może być orzekany jedynie na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Pominięcie tego kluczowego elementu, jakim jest określenie czasu trwania zakazu, jest poważnym zaniedbaniem. W praktyce sugeruje to bezterminowy zakaz, który w przypadku wykroczeń jest nielegalny. Orzeczenie Sądu Najwyższego z 25 lipca 2024 r. (sygn. akt IV KK 271/24) uchyliło część wyroku dotyczącego zakazu prowadzenia pojazdów właśnie z tego powodu.
Skutki prawne
Niedoprecyzowanie okresu obowiązywania zakazu to niestety częsta praktyka w polskim systemie prawnym. Takie działania są niezgodne z prawem i prowadzą do uchylania orzeczeń przez wyższe instancje sądowe. Kasacja wyroku Sądu Rejonowego w Chorzowie jest tego najlepszym przykładem. Sąd Najwyższy jednoznacznie wskazał, że brak określenia czasu trwania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w przypadku wykroczeń jest niezgodny z obowiązującymi przepisami prawa.
Dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów w Kodeksie Karnym
Warto jednak zaznaczyć, że dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych istnieje w polskim prawie, lecz dotyczy on wyłącznie przestępstw. Zgodnie z Kodeksem karnym, taki zakaz może być orzekany w przypadku poważnych przestępstw drogowych, takich jak jazda w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających. Dożywotni zakaz może dotyczyć kierowców, którzy ponownie zostali przyłapani na jeździe pod wpływem alkoholu lub spowodowali wypadek, w wyniku którego doszło do poważnych obrażeń lub śmierci.
Podsumowanie
Orzeczenie Izby Karnej Sądu Najwyższego podkreśla konieczność przestrzegania przepisów dotyczących okresu obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w przypadku wykroczeń. Sądy muszą dokładnie określać czas trwania tego środka karnego, aby unikać niezgodnych z prawem wyroków. Tylko w ten sposób możliwe jest zachowanie spójności i przejrzystości w polskim systemie prawnym oraz ochrona praw obywateli.
