Polska zajmuje jedno z najniższych miejsc pod względem innowacyjności w Unii Europejskiej, plasując się na piątym miejscu od końca, jak wynika z najnowszego raportu Innovation Scoreboard opublikowanego przez Komisję Europejską. Raport ten został szczegółowo omówiony przez Polski Instytut Ekonomiczny (PIE).
Problemy polskiej innowacyjności
Zgodnie z analizą PIE, kluczowym problemem Polski jest niska innowacyjność środowiska naukowego oraz deficyt aktywów intelektualnych. „Głównymi słabymi stronami są niski odsetek absolwentów studiów doktoranckich, w tym szczególnie mała liczba studentów zagranicznych, oraz niewielka liczba zgłoszeń patentowych PCT” – podkreśla instytut. To właśnie te czynniki znacząco obniżają ogólny poziom innowacyjności kraju.
Mimo pewnych silnych stron, takich jak zaawansowane zastosowania projektowe oraz stosunkowo wysoki odsetek populacji z wykształceniem wyższym, te pozytywne aspekty nie wystarczają, aby nadrobić zaległości w innych kluczowych obszarach.
Innowacyjność Polski na tle Unii Europejskiej
Sumaryczny indeks innowacyjności w Polsce wyniósł 72,5 w tym roku, podczas gdy dla całej UE średnia wynosi 110. To stawia Polskę w grupie krajów o najsłabszych wynikach pod względem innowacyjności w całej Wspólnocie.
Liderami innowacji w UE są kraje skandynawskie, z Danią na czele. Sukces Danii przypisywany jest m.in. wysokim dochodom ze sprzedaży innowacji oraz znaczącym inwestycjom w rozwój umiejętności ICT. Kolejną grupę stanowią „silni innowatorzy”, wśród których wyróżniają się główne gospodarki kontynentalne, takie jak Francja, Niemcy oraz kraje Beneluksu. Z kolei kraje południowej Europy, jak Włochy i Hiszpania, są określane jako „umiarkowani innowatorzy”. Większość krajów Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Polska, należy do grupy „wschodzących innowatorów”, co wskazuje na rosnący, choć wciąż niewystarczający potencjał innowacyjny. Wyjątki stanowią jednak Estonia, Litwa oraz Czechy, które awansowały do kategorii „umiarkowanych innowatorów”.
Europejski Ranking Innowacyjności 2023
W sporządzanym cyklicznie rankingu Komisji Europejskiej, Europejskim Rankingu Innowacyjności (edycja 2023 r.), Polska zdobyła 68,1 pkt, co było czwartym najgorszym wynikiem spośród krajów UE i dziesiątym spośród wszystkich badanych krajów. Największym innowatorem okazała się Szwajcaria, która zdobyła 151,4 punktów. Polska zajęła takie samo miejsce w 2022 roku.
Pułapki rozwoju
W rozmowie z portalem Kresy.pl doktor Cezary Mech, ekonomista i były wiceminister finansów, zwracał uwagę, że sprowadzanie do Polski imigrantów jest działaniem krótkofalowym, które w dłuższej perspektywie może prowadzić do zahamowania rozwoju technologii. Mech zwracał uwagę na zjawisko tzw. pułapki średniego rozwoju.
„Pułapka średniego rozwoju polega na tym, że różne państwa, starając się dogonić państwa wysokorozwinięte, stosują politykę gospodarczą dostosowaną do wielkich korporacji, osiągają pewien poziom, ale już go nie przekraczają” – mówił Mech. Zdaniem doktora Cezarego Mecha, oprócz pułapki średniego rozwoju, mamy w Polsce także do czynienia z „pułapką dyfuzyjną”. Oba zjawiska utrudniają rozwój nowych technologii oraz hamują proces podnoszenia płac.
Podsumowanie
Raport Innovation Scoreboard, corocznie publikowany przez Komisję Europejską, stanowi jedno z najważniejszych źródeł informacji o stanie innowacyjności w UE. Obejmuje 32 wskaźniki, które mierzą różne aspekty działalności badawczo-rozwojowej, potencjału innowacyjnego oraz gospodarki opartej na wiedzy. Dzięki tym wskaźnikom możliwe jest porównanie sytuacji poszczególnych państw członkowskich oraz identyfikacja ich mocnych i słabych stron w dziedzinie innowacji.
Polska, mimo pewnych silnych stron, wciąż zmaga się z wieloma wyzwaniami, które hamują jej innowacyjny rozwój. Aby poprawić swoją pozycję w rankingach innowacyjności, niezbędne są systematyczne inwestycje w edukację, badania i rozwój oraz wdrażanie skutecznych polityk wspierających działalność innowacyjną.
