Egzekucja podatkowa to jedno z narzędzi, które pozwala fiskusowi na ściąganie zaległości podatkowych od dłużników. Narzędzie to powinno być jednak stosowane z rozwagą, zwłaszcza gdy może prowadzić do nadmiernego obciążenia dłużnika. Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) we Wrocławiu w jednym z ostatnich wyroków przypomniał fiskusowi, że nawet w procesie egzekucji należy przestrzegać zasad proporcjonalności oraz logiki, a także dbać o zaufanie do organów podatkowych.
Sprawa zajęcia kontenera z obuwiem robotniczym
W czerwcu 2023 roku fiskus rozpoczął egzekucję wobec spółki, która miała zaległości w VAT w wysokości 97 tys. zł. W ramach egzekucji zajęto kontener z 6,5 tysiącem par obuwia robotniczego, który pozostawiono pod nadzorem celnym w specjalnym magazynie. Spółka, będąc w trudnej sytuacji finansowej, złożyła w październiku 2023 r. wniosek o zwolnienie kontenera spod egzekucji. Wskazała przy tym, że sąd administracyjny uchylił decyzję dotyczącą zabezpieczenia należności z tytułu VAT, a jej rachunki bankowe pozostają zablokowane, co uniemożliwia regulowanie bieżących zobowiązań, w tym należności objętej tytułem wykonawczym.
Spółka argumentowała, że zajęcie kontenera generuje znaczne dodatkowe koszty. W ciągu trzech miesięcy, w związku z organizacją usług spedycyjnych i składowaniem kontenera powyżej 20 dni, spółka otrzymała faktury na prawie 112 tys. zł. Dodatkowo, zajęcie uniemożliwiało sprzedaż towaru znajdującego się w kontenerze, co jeszcze bardziej pogarszało sytuację finansową firmy. Pomimo tych argumentów, urzędnicy odmówili zwolnienia kontenera z egzekucji.
Fiskus a zasada proporcjonalności
W odpowiedzi na wniosek spółki, urzędnicy fiskusa stwierdzili, że nie ma podstaw do zwolnienia kontenera spod egzekucji, gdyż przemawia za tym „ważny interes zobowiązanego”, który ich zdaniem nie został wykazany. Zaznaczyli, że zwolnienie z egzekucji jest możliwe tylko w sytuacjach związanych z wartościami powszechnie cenionymi, takimi jak życie, zdrowie ludzkie czy ochrona rodziny. Dodatkowo wskazali, że spółka ma inne zaległości podatkowe na setki tysięcy złotych, a zajęty towar jest jedynym składnikiem majątku, z którego można przeprowadzić skuteczną egzekucję. Pomimo to, spółka postanowiła nie rezygnować i skierowała sprawę do sądu administracyjnego.
Orzeczenie WSA: przestroga dla fiskusa
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uznał racje spółki i stwierdził, że fiskus w tej sprawie działał nie tylko w sposób nieracjonalny, ale także sprzeczny z zasadami konstytucyjnymi, w tym zasadą proporcjonalności. Sąd przypomniał, że zwolnienie majątku spod egzekucji na wniosek dłużnika ma na celu eliminowanie sytuacji, które prowadzą do nadmiernego obciążenia dłużnika. Jak zauważył WSA, już sama uciążliwość egzekucji może stanowić podstawę do zwolnienia majątku spod egzekucji, a fiskus działa w ramach tzw. uznania administracyjnego.
Sąd podkreślił, że zasada proporcjonalności nakazuje, aby działania organu egzekucyjnego były adekwatne do celu, który mają osiągnąć. W tym przypadku, zaległość wynosiła 97 910 zł, natomiast koszty przechowania kontenera już przekroczyły 111 tys. zł. W opinii sądu, dalsze obciążanie spółki kosztami przechowania było niecelowe i ekonomicznie nieuzasadnione, co naruszało zasady proporcjonalności oraz logiki.
Dodatkowo, WSA wskazał, że fiskus, zajmując kontener w czerwcu 2023 r., zlecił sprzedaż znajdującego się w nim towaru dopiero pod koniec listopada 2023 r. Mimo to, sprzedaż ta do tej pory nie doszła do skutku. Tego typu działanie, według sądu, naruszało zasadę budowania zaufania do organów podatkowych, które powinny działać w sposób racjonalny i transparentny.
Wnioski i implikacje dla fiskusa
Wyrok WSA we Wrocławiu to istotne przypomnienie dla organów podatkowych, że nawet w sytuacjach, gdy mają one do dyspozycji narzędzia egzekucyjne, ich stosowanie musi być zgodne z zasadami prawa, w tym z zasadą proporcjonalności. Egzekucja, która naraża dłużnika na dodatkowe, nieuzasadnione koszty, jest nie tylko sprzeczna z logiką, ale także z podstawowymi zasadami konstytucyjnymi.
Wyrok ten, choć nieprawomocny, może stanowić istotny precedens w podobnych sprawach. Organom podatkowym przypomina, że ich działania muszą być nie tylko skuteczne, ale także proporcjonalne i uzasadnione ekonomicznie. Dłużnicy z kolei powinni pamiętać, że mają prawo do obrony swoich interesów i mogą skutecznie kwestionować decyzje fiskusa, które naruszają zasady prawa.
To orzeczenie może również wpłynąć na przyszłe praktyki urzędników skarbowych, skłaniając ich do bardziej wnikliwej analizy sytuacji finansowej dłużnika i konsekwencji podejmowanych działań egzekucyjnych. Przestrzeganie zasady proporcjonalności nie tylko chroni dłużników przed nadmiernym obciążeniem, ale także buduje zaufanie do organów podatkowych, co jest kluczowe dla funkcjonowania państwa prawa.
Podstawa prawna: Wyrok WSA we Wrocławiu wydany w zakresie niniejszej publikacji pod sygn. akt: I SA/Wr 210/24
Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!
Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.
