Umowa o dożywocie stanowi specyficzną formę przekazania własności nieruchomości, która ma swoje unikalne cechy oraz skutki prawne i podatkowe. Jest to rodzaj umowy cywilnoprawnej, która zyskuje na popularności ze względu na swoje potencjalne korzyści dla obu stron. Przed przystąpieniem do zawarcia takiej umowy, warto dokładnie zrozumieć, jakie są jej konsekwencje oraz w jaki sposób wpływa na obowiązki podatkowe, szczególnie w kontekście podatku od darowizn i innych zobowiązań finansowych.
Charakterystyka umowy o dożywocie
Umowa o dożywocie jest regulowana przez przepisy Kodeksu cywilnego, a dokładniej przez art. 908 § 1. Zgodnie z tym przepisem, jest to umowa, na mocy której nabywca nieruchomości zobowiązuje się zapewnić dożywotnie utrzymanie zbywcy (dożywotnikowi) w zamian za przeniesienie na niego własności nieruchomości. Dożywotnie utrzymanie obejmuje nie tylko podstawowe potrzeby życiowe, takie jak wyżywienie, ubranie, mieszkanie, ale również opiekę w razie choroby oraz zorganizowanie godnego pogrzebu po śmierci dożywotnika.
Szczególne zapisy umowy o dożywocie
Dodatkowo, zgodnie z art. 908 § 2 Kodeksu cywilnego, umowa o dożywocie może zawierać zobowiązania nabywcy do obciążenia nieruchomości użytkowaniem, służebnością mieszkania, lub inną służebnością osobistą na rzecz zbywcy. Takie zobowiązania są integralną częścią prawa dożywocia i mogą obejmować różnorodne formy świadczeń, takie jak spełnianie powtarzających się świadczeń w pieniądzach lub rzeczach oznaczonych co do gatunku.
Umowa o dożywocie a podatek od darowizn
Jednym z kluczowych aspektów umowy o dożywocie jest jej status podatkowy. Z uwagi na specyfikę tej umowy, w której korzyści dla zbywcy mają charakter rzeczowy i osobisty, umowa o dożywocie nie jest traktowana jako darowizna w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn. Oznacza to, że nie podlega ona opodatkowaniu podatkiem od darowizn, co jest istotnym elementem, który odróżnia ją od klasycznej darowizny.
Brak obowiązku podatkowego od darowizn
Jak wskazuje art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, umowa o dożywocie nie znajduje się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. W związku z tym, zarówno zbywca, jak i nabywca nieruchomości nie są zobowiązani do uiszczania podatku od darowizn w związku z zawarciem takiej umowy. Ten brak opodatkowania stanowi jedno z kluczowych rozróżnień między umową o dożywocie a innymi formami przekazania majątku.
Rola Notariusza w umowie o dożywocie
Notariusz, pełniący funkcję publiczną, odgrywa kluczową rolę w procesie zawierania umowy o dożywocie. Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, notariusze są płatnikami podatku od darowizn dokonanych w formie aktu notarialnego. Jednakże, w przypadku umowy o dożywocie, notariusz nie jest zobowiązany do pobrania tego podatku, ponieważ umowa ta nie jest traktowana jako darowizna.
Inne formy opodatkowania umowy o dożywocie
Mimo że umowa o dożywocie nie podlega podatkowi od spadków i darowizn, może być obciążona innymi formami opodatkowania, takimi jak podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC). Warto zauważyć, że jeśli umowa o dożywocie obejmuje ustanowienie nieodpłatnych użytkowań lub służebności, które zazwyczaj podlegają opodatkowaniu, to w kontekście tej umowy są one zwolnione z podatku od darowizn. Potwierdzają to interpretacje organów podatkowych, takie jak interpretacja indywidualna z dnia 3 listopada 2023 r. (sygn. 0111-KDIB2-3.4015.188.2023.1.AD), która wyraźnie wskazuje, że umowa o dożywocie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, nawet jeśli obejmuje nieodpłatne użytkowanie lub służebności.
Porównanie umowy o dożywocie z innych form przekazania własności
Umowa o dożywocie znacznie różni się od innych form przekazania własności, takich jak darowizna czy sprzedaż. W przypadku darowizny, przekazanie majątku następuje bezwarunkowo i podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Z kolei sprzedaż nieruchomości wiąże się z koniecznością zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych lub podatku od towarów i usług (VAT), w zależności od charakteru transakcji.
Podsumowanie
Umowa o dożywocie to interesująca alternatywa dla tradycyjnych form przekazania własności nieruchomości, oferująca pewne korzyści podatkowe, szczególnie w kontekście podatku od darowizn. Ze względu na specyficzne uregulowania prawne, nie podlega ona bezpośrednio temu podatkowi, co może być korzystne zarówno dla zbywcy, jak i nabywcy nieruchomości. Niemniej jednak, każda ze stron powinna dokładnie rozważyć wszystkie aspekty prawne i podatkowe związane z zawarciem umowy o dożywocie oraz skonsultować się z prawnikiem lub doradcą podatkowym, aby uniknąć nieprzewidzianych konsekwencji.
Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.
Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!
