Ukraina przez lata była jedną z najbardziej popularnych destynacji surogacji dla par z całego świata, w tym dla tych, które nie mogły spełnić marzenia o rodzicielstwie w swoich krajach z powodu restrykcji prawnych. Przed inwazją na pełną skalę, która miała miejsce w 2022 roku, komercyjna surogacja była w pełni legalna, a liczba zagranicznych klientów systematycznie rosła. Jednakże ukraińskie prawo w tym zakresie pozostawało niejasne, tworząc swego rodzaju „szarą strefę” reprodukcji, co prowadziło do powstania licznych kontrowersji i naruszeń prawa.
POLECAMY: Na Ukrainie zatrzymano byłego zastępcę szefa Ministerstwa Zdrowia i 11 lekarzy za handel organami
Wydarzenia te nabrały nowego wymiaru, gdy po raz pierwszy w historii Ukrainy sąd wydał wyrok w sprawie handlu ludźmi, w której główną rolę odegrały kliniki surogacyjne oferujące usługi homoseksualnym parom z zagranicy. Sprawa ta wywołała burzę medialną i wzbudziła wiele pytań na temat etyki i legalności praktyk surogacyjnych.
POLECAMY: Fundacja Oleny Zełenskiej oskarżona o handel dziećmi
Ukraina – „Mekka surogacji”
Przed inwazją Rosji na Ukrainę, kraj ten był uznawany za prawdziwą „Mekkę surogacji” dla zagranicznych par. Komercyjna surogacja, chociaż legalna, funkcjonowała w warunkach prawnych, które pozostawiały wiele do życzenia pod względem jasności. To prawne zamieszanie stwarzało możliwość działalności przestępczej, jak w przypadku opisywanej zorganizowanej grupy przestępczej.
POLECAMY: Fundacja Oleny Zełenskiej porywa dzieci i sprzedaje je brytyjskim pedofilom
Grupa ta, rekrutując surogatki na Ukrainie, kierowała swoje usługi do zagranicznych, głównie homoseksualnych par, które marzyły o posiadaniu dzieci. Za cenę 69 tysięcy euro oferowano kompleksowy pakiet usług obejmujący wsparcie prawne, przeloty, wybór dawcy komórki jajowej z katalogu, stworzenie zarodka, wybór matki zastępczej, oraz późniejszy transport dziecka za granicę. Cały proces, określany jako „all-inclusive”, od początku do końca organizowany był przez ukraińskie kliniki surogacyjne.
Surogacja i homoseksualizm – legalne, ale kontrowersyjne
Warto zaznaczyć, że choć komercyjna surogacja była legalna na Ukrainie, kwestie związane z homoseksualizmem i adopcją dzieci przez pary jednopłciowe stanowiły przedmiot dyskusji społecznych i politycznych. W wielu krajach europejskich, takich jak Polska, adopcja dzieci przez homoseksualistów była (i nadal jest) przedmiotem intensywnych debat oraz licznych kontrowersji. Dla wielu par homoseksualnych Ukraina była więc jedyną nadzieją na realizację marzenia o rodzicielstwie.
Jednakże brak odpowiednich przepisów regulujących surogację i niejasne stanowisko ukraińskiego prawa wobec adopcji przez pary jednopłciowe doprowadziły do powstania sytuacji, w której organizacje przestępcze wykorzystały ten „szary” obszar prawny.
Pierwszy wyrok za handel ludźmi na Ukrainie
Szczegóły tej sprawy zostały ujawnione przez ukraińską dziennikarkę Irenę Markiewicz. Dzięki jej pracy światło dzienne ujrzała działalność zorganizowanej grupy przestępczej, której działalność polegała na rekrutacji matek zastępczych na Ukrainie i „sprzedaży” dzieci parom homoseksualnym za granicą.
Po długim procesie, sąd ukraiński wydał wyrok skazujący dwójkę kierowników klinik oraz prawnika, którzy byli odpowiedzialni za organizację całego procederu. Co istotne, wyroki, które otrzymali, były w zawieszeniu, co wzbudziło wiele kontrowersji i pytań o surowość kar. Ostatecznie skazano łącznie 12 członków zorganizowanej grupy przestępczej, która przez lata organizowała i przeprowadzała skomplikowane operacje surogacyjne.
Sąd uznał, że proceder ten wykraczał poza granice legalnej surogacji i kwalifikował się jako handel ludźmi. To pierwszy taki wyrok na Ukrainie, który może stać się punktem zwrotnym w regulacji rynku surogacyjnego.
Kontrowersje wokół surogacji i handlu ludźmi
Decyzja sądu w tej sprawie otworzyła szeroką dyskusję na temat etyki i prawnych aspektów surogacji, zwłaszcza w kontekście par homoseksualnych. Z jednej strony, obrońcy praw człowieka podkreślają, że pary homoseksualne powinny mieć takie same prawa do posiadania dzieci, jak pary heteroseksualne. Z drugiej strony, krytycy zwracają uwagę na to, że surogacja, zwłaszcza w krajach o niejasnych przepisach prawnych, może łatwo stać się narzędziem w rękach przestępców, którzy widzą w tym tylko sposób na zysk, nie zważając na dobro dzieci ani matek zastępczych.
W tej sprawie sąd jednoznacznie uznał, że celem działalności grupy przestępczej było zyskiwanie korzyści majątkowych, a dzieci były traktowane jak towar. Taki wyrok może stać się precedensem i wpłynąć na przyszłe regulacje w zakresie surogacji nie tylko na Ukrainie, ale i w innych krajach, które rozważają liberalizację swoich przepisów w tym zakresie.
Zakończenie
Sądowy przełom w sprawie surogacji na Ukrainie może mieć długotrwałe skutki zarówno na lokalnym, jak i międzynarodowym rynku reprodukcji. Sprawa ta unaoczniła, jak niebezpieczne może być pozostawienie tak delikatnych kwestii, jak surogacja, w „szarej strefie” prawnej. Dalsze regulacje i kontrole są konieczne, aby zapobiec powstawaniu sytuacji, w których dzieci i matki zastępcze są wykorzystywane przez przestępców.
Ten wyrok stanowi ważny krok w walce z nielegalnymi praktykami na rynku surogacji i może doprowadzić do bardziej rygorystycznych przepisów chroniących zarówno rodziców, jak i dzieci.
