Posłowie i senatorowie w Polsce korzystają z wielu przywilejów, które są częścią ich pracy jako przedstawicieli narodu. Wynagrodzenie, diety, ryczałty na biura oraz liczne bezpłatne podróże to tylko niektóre z nich. Ostatnie kontrowersje związane z nieprawidłowym pobieraniem dodatków oraz luksusowymi zakupami do biur poselskich skłaniają do bliższego przyjrzenia się temu, co przysługuje parlamentarzystom. Poniżej przedstawiamy kompleksowy przegląd najważniejszych uprawnień.
Wynagrodzenie Posłów i Senatorów
Podstawowym elementem wynagrodzenia posłów i senatorów jest uposażenie poselskie, które obecnie wynosi 12 826,64 zł brutto. Parlamentarzyści pełniący funkcje przewodniczących komisji sejmowych lub senackich otrzymują dodatkowo 20% uposażenia, a wiceprzewodniczący – 15%. Z kolei przewodniczący stałych podkomisji mają prawo do dodatkowych 10% uposażenia.
Co ciekawe, uposażenie nie przysługuje parlamentarzystom, którzy osiągają inne dochody z działalności poza mandatem poselskim, z wyłączeniem działalności podlegającej ochronie prawa autorskiego. W przypadku, gdy poseł lub senator nie zostanie wybrany na kolejną kadencję, ma on prawo do jednorazowej odprawy w wysokości trzech uposażeń.
Dieta parlamentarna
Oprócz uposażenia, posłowie i senatorowie otrzymują również dietę parlamentarną, która jest przeznaczona na pokrycie wydatków związanych z wykonywaniem mandatu na terenie kraju. Aktualnie wynosi ona 4 008,33 zł brutto.
W 2025 roku planowane są podwyżki, zarówno dla pracowników Kancelarii Sejmu, jak i samych parlamentarzystów. W projekcie budżetu Kancelarii Sejmu przewidziano wzrost wydatków o 11,6%, co przekłada się na dodatkowe 80 mln zł.
Bezpłatne podróże
Posłowie i senatorowie mają prawo do bezpłatnych podróży środkami publicznego transportu zbiorowego (koleje, autobusy) oraz przelotów samolotem na terenie kraju. Ponadto przysługuje im prawo do bezpłatnych przejazdów środkami publicznej komunikacji miejskiej.
Ryczałt na prowadzenie biur poselskich
Każdy poseł otrzymuje miesięczny ryczałt na prowadzenie biura poselskiego, który obecnie wynosi 22 200 zł. Środki te mogą być przeznaczane na wynagrodzenia pracowników biur, tłumaczenia, ekspertyzy, usługi telekomunikacyjne oraz koszty utrzymania lokalu. Parlamentarzysta, który posiada znaczny stopień niepełnosprawności, może ubiegać się o podwyższenie ryczałtu nawet o 50%.
W nadchodzącym 2025 roku zaplanowano również zwiększenie ryczałtów o 4,1%, co oznacza dodatkowe 900 zł miesięcznie na biura poselskie.
Immunitet poselski
Każdy poseł i senator korzysta z immunitetu, który chroni go przed odpowiedzialnością za działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu. Immunitet chroni parlamentarzystę zarówno w trakcie, jak i po zakończeniu pełnienia funkcji. Wyjątkiem od tej reguły są sytuacje, gdy Sejm lub Senat, po zasięgnięciu opinii komisji regulaminowej, zdecyduje o uchyleniu immunitetu.
Poseł lub senator może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej jedynie na podstawie zgody Sejmu lub Senatu, a w szczególnych przypadkach parlamentarzysta może sam zrezygnować z ochrony immunitetu. Zatrzymanie lub aresztowanie posła bez zgody Sejmu jest możliwe jedynie w przypadku złapania go na gorącym uczynku przestępstwa, gdy jest to konieczne dla prawidłowego toku postępowania.
Zakwaterowanie i inne przywileje
Posłom niezameldowanym w Warszawie przysługuje zakwaterowanie w Domu Poselskim. Jeżeli nie ma tam wolnych miejsc, parlamentarzyści mogą zapewnić sobie nocleg we własnym zakresie, ale jego koszt nie może przekroczyć 4 000 zł miesięcznie lub 133 zł za dobę hotelową.
Dodatkowo w bieżącym roku każdy klub parlamentarny otrzyma dodatkowe środki na zatrudnienie ekspertów, którzy będą odpowiedzialni za sporządzanie ocen skutków regulacji.
Podsumowanie
Przywileje posłów i senatorów w Polsce są zróżnicowane i obejmują nie tylko wynagrodzenie, ale także szeroki zakres świadczeń dodatkowych. Ostatnie wydarzenia, związane z nieprawidłowościami w korzystaniu z tych przywilejów, skłaniają do refleksji nad ich zasadnością i odpowiedzialnym wykorzystaniem. Przejrzystość w zarządzaniu publicznymi funduszami oraz właściwe monitorowanie wydatków są kluczowe dla utrzymania zaufania publicznego.
Dla osób interesujących się tym, jak działają instytucje państwowe i jakie przywileje przysługują wybranym przedstawicielom, ważne jest, aby być świadomym tych mechanizmów, zwłaszcza w kontekście pojawiających się afer i rosnącej presji na większą odpowiedzialność parlamentarzystów.
4o
