Jeśli zostałeś pominięty w testamencie, wciąż masz prawo ubiegać się o część majątku spadkowego, tzw. zachowek. Jednak nie każdy spadkobierca ma do niego prawo, a ostatnie zmiany prawne wprowadziły nowe zasady. Sprawdź, komu przysługuje zachowek, co się zmieniło w 2023 roku i kto nie może go otrzymać.
Na czym polega zachowek i komu przysługuje?
Zachowek to prawne zabezpieczenie dla najbliższych członków rodziny zmarłego, którzy zostali pominięci w testamencie. Jego celem jest ochrona interesów osób, które dziedziczyłyby majątek zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego.
Według polskiego prawa, prawo do zachowku przysługuje:
- zstępnym spadkodawcy (dzieciom, wnukom),
- małżonkowi,
- rodzicom.
Po nowelizacji przepisów w 2023 roku, rodzeństwo zmarłego nie ma prawa do zachowku. Co więcej, małżonek nie otrzyma zachowku, jeśli pozostawał ze zmarłym w sądowej separacji.
Kto wypłaca zachowek?
Obowiązek wypłaty zachowku spoczywa na osobach, które odziedziczyły spadek na podstawie testamentu. Osoby, które zostały pominięte, muszą złożyć wniosek o wypłatę zachowku. Jeśli spadkobiercy nie spełnią tego żądania, pominięty może dochodzić swoich praw na drodze sądowej.
Kto nie otrzyma zachowku?
Prawo do zachowku nie przysługuje osobom, które zostały wydziedziczone przez spadkodawcę. Wydziedziczenie jest możliwe w określonych przypadkach, np. gdy:
- uprawniony do zachowku działał sprzecznie z zasadami współżycia społecznego,
- dopuścił się przestępstwa przeciwko spadkodawcy lub jego bliskim,
- uporczywie nie wywiązywał się z obowiązków rodzinnych wobec spadkodawcy.
Osoby wydziedziczone są traktowane tak, jakby nie dożyły otwarcia spadku, co oznacza, że tracą prawo do zachowku.
Zachowku nie otrzymają również osoby niegodne dziedziczenia, co sąd może stwierdzić na podstawie następujących przesłanek:
- Dopuszczenie się przestępstwa przeciwko spadkodawcy.
- Podstępne nakłanianie spadkodawcy do zmiany testamentu.
- Ukrycie, zniszczenie lub podrobienie testamentu.
Zmiany w prawie z 2023 roku dodały dwie nowe przesłanki do uznania niegodności dziedziczenia:
- uporczywe uchylanie się od płacenia alimentów na rzecz spadkodawcy,
- niewypełnianie obowiązków opiekuńczych względem spadkodawcy, np. wynikających z władzy rodzicielskiej lub małżeńskiego obowiązku pomocy.
Jak sąd bada niegodność dziedziczenia?
Podczas postępowania sądowego, sąd rozpatruje, czy spadkobierca może zostać uznany za niegodnego dziedziczenia. Jeśli tak, osoba ta jest traktowana tak, jakby nie dożyła otwarcia spadku, co wyklucza ją z dziedziczenia oraz prawa do zachowku.
Wysokość zachowku
Zachowek wynosi połowę udziału spadkowego, który przypadałby osobie w przypadku dziedziczenia ustawowego. W przypadku dzieci lub osób trwale niezdolnych do pracy, zachowek wynosi ⅔ wartości spadku.
Do obliczenia zachowku wlicza się m.in. aktywa majątkowe, darowizny oraz zapisy windykacyjne. Po zmianach wprowadzonych w 2023 roku, do zachowku wlicza się także:
- wartość funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej wniesionego przez spadkodawcę,
- mienie po rozwiązaniu fundacji rodzinnej, jeśli fundacja ta nie była ustanowiona w testamencie.
Zmiany te mają na celu większą przejrzystość i sprawiedliwość w rozliczeniach majątkowych, a także uwzględnienie nowych form zarządzania majątkiem, takich jak fundacje rodzinne.
Czy można rozłożyć zachowek na raty?
Nowe przepisy z 2023 roku wprowadziły również możliwość rozłożenia zachowku na raty, odroczenia jego płatności lub nawet obniżenia jego wartości w wyjątkowych sytuacjach. To istotna zmiana, która pozwala uniknąć trudności finansowych dla spadkobierców, zwłaszcza gdy majątek spadkodawcy składa się z nieruchomości lub aktywów, które trudno natychmiast sprzedać.
Podsumowanie
Zmiany w przepisach o zachowku w 2023 roku wprowadziły istotne zmiany w prawie spadkowym, precyzując, kto ma prawo do zachowku, a kto go nie otrzyma. Rozszerzone zostały też przesłanki uznania za niegodnego dziedziczenia, co ma na celu ochronę majątku spadkodawcy przed osobami, które nie zasługują na dziedziczenie. Warto również zwrócić uwagę na nowe przepisy dotyczące fundacji rodzinnych i możliwości rozłożenia zachowku na raty, które stanowią dodatkowe zabezpieczenie dla spadkobierców.
Jeśli masz wątpliwości co do swoich praw lub obowiązków związanych z dziedziczeniem, warto zasięgnąć porady prawnej, aby uniknąć błędów, które mogą prowadzić do utraty zachowku.
Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.
Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!
