Unia Europejska zmierza do przełomowego porozumienia w sprawie Europejskiego Funduszu Pokojowego, które może przynieść Polsce znaczący zwrot kosztów za przekazaną Ukrainie broń. Do tej pory wypłata środków z funduszu była blokowana przez Węgry, jednak nowe podejście pozwala ominąć węgierskie weto i zapewnić wsparcie finansowe dla państw członkowskich. Jakie są szanse, że Polska skorzysta na tym porozumieniu? I dlaczego Węgry od roku stawiają opór?
POLECAMY: Węgry nie zgadzają się na przekazywanie Ukrainie pieniędzy z Funduszu Pokojowego na broń
Europejski Fundusz Pokojowy – Co to takiego?
Europejski Fundusz Pokojowy (European Peace Facility – EPF) to mechanizm finansowy Unii Europejskiej, mający na celu wspieranie pokojowych działań oraz wzmacnianie zdolności obronnych państw partnerskich, w tym Ukrainy. Członkowie UE mają prawo do zwrotu do 60% kosztów związanych z przekazywaniem broni oraz sprzętu wojskowego Ukrainie. W ramach tej inicjatywy Polska może liczyć na około 2 miliardy złotych zwrotu, co jest istotnym wsparciem w obliczu obecnych wydatków na obronność i pomoc dla Ukrainy.
Dlaczego Fundusz był zablokowany?
Od maja 2023 roku, wypłata środków z Europejskiego Funduszu Pokojowego była skutecznie blokowana przez Węgry. Powodem było weto Budapesztu, które związane było z szeregiem sankcji nałożonych przez Ukrainę na węgierskie przedsiębiorstwa. Kluczowym momentem była decyzja ukraińskiej agencji antykorupcyjnej, która wpisała OTP Bank – największy bank na Węgrzech – na listę „międzynarodowych sponsorów wojny”.
Pomimo że we wrześniu 2023 roku Ukraina usunęła OTP Bank z tej listy, konflikt nie zakończył się. Bank ponownie wrócił na listę, co podsyciło dalsze napięcia między Budapesztem a Kijowem. Dodatkowo, Węgry wskazywały, że władze Ukrainy zamierzają cofnąć licencje na 14 leków dystrybuowanych przez węgierską firmę farmaceutyczną Richter, co również przyczyniło się do kontynuacji weta.
Jak UE planuje ominąć węgierskie weto?
Josep Borrell, wysoki przedstawiciel UE do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, poinformował, że Unia Europejska jest bliska osiągnięcia porozumienia w sprawie obejścia węgierskiego weta dotyczącego Europejskiego Funduszu Pokojowego. Kluczową zmianą w tej kwestii ma być dobrowolne, a nie obowiązkowe, zasilanie funduszu przez kraje członkowskie. W praktyce oznaczałoby to, że z wyjątkiem Węgier, pozostałe 26 państw UE mogłoby przekazywać środki do funduszu, pomijając konieczność jednomyślności, co do tej pory blokowało wypłaty.
Taka zmiana umożliwiłaby kontynuowanie wsparcia dla Ukrainy oraz zrekompensowanie państwom członkowskim wydatków poniesionych na przekazywanie broni. Jest to niezwykle istotne dla krajów takich jak Polska, które odgrywają kluczową rolę w dostarczaniu sprzętu wojskowego Ukrainie.
Węgry: Kamizelki Zamiast Broni
Viktor Orbán od samego początku postulował, aby środki przekazywane do funduszu nie były przeznaczane na zakup broni, a zamiast tego kierowane na bardziej „pokojowe” cele, takie jak zakup kamizelek kuloodpornych. Mimo tych propozycji, Fundusz Pokojowy pierwotnie miał na celu refundację kosztów za przekazaną broń, co doprowadziło do konfliktu interesów między Węgrami a pozostałymi państwami UE.
Co dalej?
Zaproponowane obejście weta Węgier może przynieść długo oczekiwane rozwiązanie i umożliwić wypłatę środków z Europejskiego Funduszu Pokojowego. Ostateczna decyzja ma zapaść w najbliższych miesiącach, jednak już teraz Polska może liczyć na około 2 miliardy złotych zwrotu z tego programu. Środki te będą istotnym wsparciem dla polskiego budżetu, szczególnie w kontekście rosnących wydatków na obronność i pomoc Ukrainie.
Wnioski
Porozumienie dotyczące dobrowolnych wpłat do Europejskiego Funduszu Pokojowego otwiera nową drogę dla wsparcia Ukrainy, mimo weta Węgier. Dla Polski oznacza to realną szansę na zwrot miliardów złotych, które zostały przeznaczone na pomoc wojskową dla Kijowa. Unia Europejska po raz kolejny pokazuje, że potrafi znaleźć wyjście z trudnych sytuacji, nie rezygnując przy tym z fundamentalnych wartości wspierania pokoju i bezpieczeństwa w Europie.
