W potocznym języku często słyszymy, że „komuś założono niebieską kartę”, jednak jest to mylne określenie. Procedura Niebieskiej Karty dotyczy całej rodziny, w której pojawiło się podejrzenie stosowania przemocy, i nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą. Co istotne, zgłoszenie to nie ogranicza się do jednej osoby, np. domniemanego sprawcy przemocy, lecz obejmuje szeroko rozumiane działania interwencyjne mające na celu ochronę ofiar.
Podmioty uprawnione do wszczęcia tej procedury to między innymi:
- pracownicy socjalni,
- funkcjonariusze Policji,
- lekarze, pielęgniarki i ratownicy medyczni,
- nauczyciele.
Kluczowe jest to, że procedura może zostać wszczęta nawet bez zgody osoby doświadczającej przemocy domowej. Świadek przemocy, w tym sama ofiara, może również zgłosić przemoc, co prowadzi do formalnych działań w ramach Niebieskiej Karty.
Podstawą prawną są: Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy domowej z 29 lipca 2005 r. (Dz.U. z 2024 r. poz. 424) oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 września 2023 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” (Dz.U. z 2023 r. poz. 1870).
Czy możliwe jest cofnięcie zgłoszenia?
Zasadniczo, po wszczęciu procedury Niebieskiej Karty, nie ma możliwości cofnięcia zgłoszenia o podejrzeniu stosowania przemocy domowej. Postępowanie musi zakończyć się formalnie na dwa sposoby:
- przez odstąpienie od dalszych działań z powodu niepotwierdzenia informacji o stosowaniu przemocy,
- przez zakończenie procedury w wyniku ustania przemocy lub uznania, że dalsze działania nie są konieczne.
Nie można więc „wycofać” raz zgłoszonej przemocy, nawet jeśli osoba zgłaszająca zmieni zdanie. Uprawnione organy muszą przeprowadzić pełną weryfikację sprawy.
Co w przypadku, gdy zgłoszenie okaże się bezpodstawne?
Niestety, zgłoszenie przemocy domowej, nawet niezasadne, może mieć negatywne konsekwencje dla osoby podejrzanej. W niektórych przypadkach Niebieska Karta jest wykorzystywana np. w trakcie postępowania rozwodowego, aby uzyskać rozwód z orzeczeniem o winie małżonka. Zgłoszenie, choć może być bezpodstawne, może wpłynąć na postrzeganie danej osoby, co utrudnia jej późniejszą obronę.
Jakie kroki może podjąć niesłusznie „oskarżony”?
Jeżeli postępowanie zakończy się z powodu niepotwierdzenia przemocy, osoba niesłusznie podejrzana może rozważyć kilka działań prawnych w celu ochrony swojego dobrego imienia:
Dochodzenie na drodze cywilnej
Osoba, której dobre imię lub godność osobista zostały naruszone w wyniku bezpodstawnych oskarżeń, może wnieść pozew cywilny o naruszenie dóbr osobistych. Może domagać się zadośćuczynienia za naruszenie swojego dobrego imienia, które zostało zszargane na skutek bezpodstawnego zgłoszenia. Sąd może przyznać zarówno zadośćuczynienie finansowe, jak i nakazać publiczne przeprosiny.
Dochodzenie na drodze karnej
Jeżeli oskarżenia były całkowicie bezpodstawne i w wyniku postępowania wykazano brak winy, niesłusznie oskarżony może złożyć zawiadomienie do prokuratury o popełnieniu przestępstwa zniesławienia (art. 212 Kodeksu karnego) lub zniewagi (art. 216 Kodeksu karnego). Oskarżenia te mogą być skierowane zarówno wobec osoby, która fałszywie zgłosiła przemoc, jak i wobec świadków, którzy złożyli nieprawdziwe zeznania.
Zgłoszenie fałszywych oskarżeń może również stanowić podstawę do wszczęcia postępowania o składanie fałszywych zeznań, co jest przestępstwem z art. 233 Kodeksu karnego.
Podsumowanie
Niebieska Karta ma na celu ochronę ofiar przemocy domowej, jednak może prowadzić do niepożądanych konsekwencji dla osób niesłusznie oskarżonych. Gdy postępowanie zostanie zakończone z powodu braku dowodów na stosowanie przemocy, osoba niesłusznie „oskarżona” ma prawo dochodzić swoich praw na drodze cywilnej i karnej. Kluczowe jest skuteczne udowodnienie naruszenia dóbr osobistych, a także fałszywości oskarżeń, co pozwoli na dochodzenie zadośćuczynienia i obronę swojego dobrego imienia.
Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.
Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!
