Od dziś, 31 października, obowiązuje nowy regulamin Sejmu, który wprowadza istotne zmiany w procesie legislacyjnym. Najbardziej znaczącą nowością jest wymóg przeprowadzenia Oceny Skutków Regulacji (OSR) dla każdego projektu ustawy, niezależnie od tego, czy jest on składany przez posłów, czy w ramach inicjatywy obywatelskiej. Zmiana ta jest krokiem milowym w kierunku bardziej przejrzystego i odpowiedzialnego stanowienia prawa.
Czym jest ocena skutków regulacji?
Ocena Skutków Regulacji (OSR) to dokument mający na celu przewidywanie skutków wprowadzanych regulacji. OSR obejmuje analizę konsekwencji ekonomicznych, społecznych, gospodarczych i środowiskowych danego rozwiązania. Wymóg przygotowania OSR pozwala lepiej zrozumieć, jakie będą faktyczne efekty proponowanych zmian prawnych oraz jaki wpływ będą one miały na różne grupy społeczne i przedsiębiorców.
Do tej pory obowiązek sporządzania OSR dotyczył jedynie projektów rządowych. Zmiany w regulaminie Sejmu oznaczają, że także posłowie i organizacje obywatelskie będą musiały dostarczyć OSR przy składaniu projektu ustawy, a w przypadku braku tego dokumentu projekt nie zostanie skierowany do pierwszego czytania.
Nowy Proces: Większa transparentność i konsultacje społeczne
Zgodnie z nowym regulaminem, projekty poselskie i obywatelskie będą teraz podlegać konsultacjom społecznym. Platforma internetowa umożliwi każdemu obywatelowi wyrażenie opinii na temat proponowanych zmian. „To słuszne rozwiązanie i krok w dobrym kierunku. Ważne jednak, by te zapisy były traktowane serio,” ocenił Arkadiusz Pączka z Federacji Przedsiębiorców Polskich w rozmowie z money.pl. Ekspert wskazał, że w praktyce, brak OSR przy projektach bywał dotychczas często ignorowany, co prowadziło do uchwalania ustaw bez rzetelnej oceny ich skutków.
Zmiany w budżecie Sejmu – Dlaczego większe wydatki?
Wdrożenie obowiązkowej OSR oraz stworzenie platformy do konsultacji społecznych wymaga dodatkowych środków finansowych. Z tego powodu, budżet Sejmu na rok 2024 wzrośnie do ponad 850 milionów złotych. Eksperci wskazują jednak, że inwestycja ta może przynieść długoterminowe korzyści. „Przykłady braku OSR widzimy nawet w ostatnich dniach. W projekcie ustawy o wolnej Wigilii autorzy piszą, że nie można oszacować wpływu tego rozwiązania na przedsiębiorców czy PKB” – mówił Pączka. Obowiązkowa OSR ma zapobiec takim sytuacjom, umożliwiając rzetelniejszą ocenę skutków legislacji jeszcze przed jej wprowadzeniem.
Tempo pracy nad projektami ustaw: 113 minut do obowiązkowych konsultacji
Zmiany w procedowaniu projektów ustaw mają zapobiec sytuacjom, w których projekty są uchwalane w rekordowym tempie, bez dogłębnej analizy. W poprzedniej kadencji Sejmu, aż jedna trzecia ustaw była procedowana w czasie krótszym niż 14 dni, a rekord ustanowiono przy uchwalaniu ustawy o wyborach kopertowych, co zajęło zaledwie 113 minut. Wymóg OSR może spowolnić tempo procedowania, jednak jest to świadomy krok w stronę bardziej przemyślanego procesu legislacyjnego.
Krajowy Plan Odbudowy i Tzw. kamienie milowe
Zmiany w regulaminie Sejmu były jednym z warunków dostępu do środków z Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Obowiązek przeprowadzenia OSR jest częścią zobowiązań złożonych jeszcze przez rząd Mateusza Morawieckiego i ma na celu „większe wykorzystanie konsultacji publicznych i oceny skutków”. Dzięki temu Polska ma szansę na skuteczniejsze pozyskiwanie środków z funduszy unijnych, które są przeznaczone na modernizację i odbudowę gospodarki po tzw. „pandemii COVID-19.”
Podsumowanie
Obowiązkowa Ocena Skutków Regulacji dla wszystkich projektów ustaw oraz stworzenie platformy do konsultacji społecznych to krok w stronę bardziej otwartego i odpowiedzialnego procesu legislacyjnego. Eksperci chwalą wprowadzenie OSR, podkreślając, że może to zapobiec sytuacjom, w których nowe prawo jest uchwalane zbyt pochopnie, bez dogłębnej analizy jego skutków. Obowiązkowe konsultacje społeczne oraz analiza wpływu proponowanych ustaw na różne aspekty życia społecznego i gospodarczego to elementy, które pozwolą na bardziej przemyślane decyzje legislacyjne.
Wprowadzenie tych zmian nie tylko zbliża Polskę do najlepszych europejskich praktyk, ale także otwiera możliwość dostępu do funduszy unijnych, które są uzależnione od przestrzegania tzw. kamieni milowych, w tym konsultacji i OSR.
