Ministerstwo Klimatu i Środowiska przygotowuje zmiany w regulaminie programu „Czyste Powietrze”. Aktualnie przyznawane dotacje, mające wspierać poprawę efektywności energetycznej domów oraz wymianę przestarzałych źródeł ogrzewania, nie zawsze trafiają do osób najbardziej potrzebujących. Zgodnie z informacjami podawanymi przez portal Prawo.pl, mechanizmy kryteriów dochodowych i możliwość ich obejścia sprawiają, że dofinansowania sięgające nawet 100% kosztów inwestycji nie zawsze wspierają najuboższych beneficjentów.
Problemy z obecnym modelem dofinansowania
Program „Czyste Powietrze” jest jednym z największych programów antysmogowych w Polsce, a od momentu jego uruchomienia w 2018 roku złożono prawie milion wniosków. Około 803 tysiące z nich zaowocowało podpisaniem umów o wartości około 13 miliardów złotych. Dotychczasowe kryteria dochodowe, na których opiera się przyznawanie dotacji, nie gwarantują jednak, że najwyższy poziom wsparcia otrzymują faktycznie osoby o najniższych dochodach. Część beneficjentów wykorzystuje luki w przepisach, aby kwalifikować się na wyższe dofinansowania.
Jak wyjaśnia serwis Prawo.pl, można w łatwy sposób podnieść próg dochodowy gospodarstwa domowego, dodając do niego osobę, która nie mieszka z daną rodziną na stałe. Praktyki te pozwalają uzyskać najwyższy poziom dofinansowania, co z kolei przekłada się na brak środków dla najbardziej potrzebujących.
Nadużycia i wyzwania w programie „Czyste Powietrze”
Zdaniem Doroty Zawadzkiej-Stępniak, prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), program „Czyste Powietrze” boryka się z wieloma problemami. W szczególności problematyczne jest przyznawanie środków w tzw. „trzeciej grupie” dofinansowania, skierowanej do najuboższych. „Wspieramy osoby, które wcale nie potrzebują pełnego dofinansowania” – mówi Zawadzka-Stępniak. Nadużycia wynikające z obecnych zapisów regulaminu mają sprawić, że wsparcie trafia również do osób, które nie są w rzeczywistej potrzebie.
Zawadzka-Stępniak podkreśla, że przemodelowanie programu jest konieczne, aby skupić się na faktycznych potrzebach beneficjentów – zwłaszcza osób ubogich energetycznie. „Program 'Czyste Powietrze’ musimy więc przemodelować i unkować działania przede wszystkim na osoby ubogie energetycznie oraz na poprawę efektywności energetycznej” – dodaje prezes NFOŚiGW.
Planowane zmiany w regulaminie programu „Czyste Powietrze”
Ministerstwo Klimatu i Środowiska rozważa wprowadzenie zmian, które pozwolą ograniczyć nadużycia i skierować wsparcie finansowe tam, gdzie jest ono najbardziej potrzebne. Celem tych działań jest również zwiększenie efektywności energetycznej domów jednorodzinnych oraz wymiana starych, nieekologicznych źródeł ogrzewania.
Zmiany te mają na celu nie tylko walkę z problemami wynikającymi z nadużywania dotacji, ale również lepsze unkowanie programu na cele ekologiczne. Ministerstwo zapowiada, że nowe przepisy mogą wejść w życie już w przyszłym roku.
Znaczenie programu „Czyste Powietrze” w kontekście ochrony środowiska
Program „Czyste Powietrze” jest kluczowym elementem polityki antysmogowej w Polsce i jednym z najważniejszych narzędzi wspierających transformację energetyczną w gospodarstwach domowych. Przeciwdziałanie emisji szkodliwych pyłów i gazów cieplarnianych z domowych źródeł ogrzewania ma ogromne znaczenie dla jakości powietrza, zdrowia obywateli oraz ochrony klimatu. Dalszy rozwój i usprawnienie programu są kluczowe dla skutecznej walki z zanieczyszczeniem powietrza w kraju.
Podsumowanie: Czy zmiany wystarczą, by program był skuteczniejszy?
Zmiany w regulaminie programu „Czyste Powietrze” mają szansę uczynić go bardziej efektywnym i skierowanym na najbardziej potrzebujących. Wprowadzenie surowszych kryteriów oceny dochodowej i ograniczenie możliwości manipulacji przy wnioskach może poprawić dostępność środków dla ubogich energetycznie gospodarstw. Jednak skuteczność tych działań zależy od precyzyjnego opracowania i wdrożenia nowych przepisów, a także od dalszej kontroli nad przebiegiem programu.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska pozostaje jednak optymistyczne, wierząc, że zmiany w regulaminie pozwolą skuteczniej walczyć z nadużyciami i zwiększą szanse na uzyskanie wsparcia przez osoby faktycznie potrzebujące, co bezpośrednio przyczyni się do osiągnięcia celów ekologicznych programu „Czyste Powietrze”.
