Polska stoi przed ogromnym wyzwaniem, jakie niosą zaostrzone normy emisji CO2, wprowadzone przez Unię Europejską. Nowe przepisy, które zaczynają obowiązywać w 2025 roku, zmuszają kraje członkowskie do znaczącego ograniczenia emisji dwutlenku węgla, co może wpłynąć na funkcjonowanie polskich elektrowni węglowych. Według szacunków ekspertów aż 40% obecnie działających jednostek węglowych nie spełnia nowych wymagań środowiskowych, co stawia pod znakiem zapytania ich dalszą działalność. Czy Polska będzie musiała zmierzyć się z problemem blackoutów?
Nowe normy emisji przewidują maksymalny poziom emisji na poziomie 550 gramów CO2 na kWh dla instalacji energetycznych. Tymczasem większość polskich elektrowni węglowych emituje średnio 900-1 000 gramów CO2 na kWh, co znacząco przekracza dopuszczalne limity. Dostosowanie infrastruktury do nowych przepisów wymaga gigantycznych inwestycji. Z danych Ministerstwa Klimatu i Środowiska wynika, że modernizacja jednej elektrowni może kosztować nawet 2 miliardy złotych, co dla wielu operatorów jest barierą nie do pokonania.
Polska, jako jeden z największych producentów energii z węgla w Europie, będzie szczególnie dotknięta przez te zmiany. Obecnie aż 70% energii elektrycznej w Polsce pochodzi z elektrowni węglowych. Zamykanie takich jednostek bez odpowiedniej alternatywy może prowadzić do niedoborów energii, zwłaszcza w okresach zwiększonego zapotrzebowania, takich jak sezon zimowy. W efekcie wzrasta ryzyko wystąpienia tzw. blackoutów, czyli długotrwałych przerw w dostawach energii.
Eksperci ostrzegają, że problem może pojawić się już w 2026 roku, jeśli Polska nie zdoła na czas zastąpić zamykanych elektrowni innymi źródłami energii. W szczególności odnawialne źródła energii, takie jak wiatr i słońce, choć rozwijają się dynamicznie, nie są jeszcze w stanie w pełni zaspokoić krajowego zapotrzebowania. Z raportu Polskich Sieci Elektroenergetycznych wynika, że obecnie odnawialne źródła dostarczają jedynie 18% energii elektrycznej, a ich rozbudowa wymaga znacznego przyspieszenia oraz nakładów finansowych sięgających 60 miliardów złotych do 2030 roku.
Rząd zapowiada jednak działania mające na celu złagodzenie skutków nowych przepisów. Minister Klimatu poinformowała, że Polska planuje przeznaczyć dodatkowe środki z Krajowego Planu Odbudowy na modernizację infrastruktury energetycznej oraz rozwój odnawialnych źródeł energii. W budżecie na 2024 rok przewidziano 10 miliardów złotych na wsparcie dla firm energetycznych, które będą inwestować w technologie redukujące emisje CO2. Dodatkowo rząd rozważa przedłużenie okresu przejściowego dla niektórych elektrowni, co pozwoliłoby im funkcjonować w ograniczonym zakresie do 2030 roku.
Nie brakuje jednak głosów krytyki. Organizacje ekologiczne uważają, że Polska zbyt długo opierała swoją gospodarkę na węglu, zaniedbując inwestycje w bardziej zrównoważone źródła energii. Według raportu Greenpeace aż 85% elektrowni w Polsce zostało wybudowanych przed 1990 rokiem i ich efektywność pozostawia wiele do życzenia. Jednocześnie w 2024 roku Polska była jednym z największych importerów węgla w Europie, sprowadzając go głównie z Rosji i Australii.
Alternatywą dla węgla mogą być również inwestycje w gaz ziemny, który emituje znacznie mniej CO2. Już teraz w Polsce funkcjonują nowoczesne elektrownie gazowe, takie jak jednostka w Stalowej Woli, która produkuje energię przy emisji 350 gramów CO2 na kWh, spełniając nowe unijne normy. Jednak gaz również budzi kontrowersje ze względu na rosnące ceny surowca oraz zależność od importu.
Dyskusja na temat przyszłości polskiej energetyki jest niezwykle intensywna. Z jednej strony Polska musi dostosować się do unijnych regulacji, aby uniknąć kar finansowych, które mogą wynosić nawet 500 milionów euro rocznie za niespełnienie wymagań emisyjnych. Z drugiej strony, zamykanie elektrowni węglowych bez odpowiedniej alternatywy może prowadzić do kryzysu energetycznego i wzrostu cen prądu, które już teraz są jednymi z najwyższych w Europie.
