Sprawność sądownictwa to temat, który nieustannie budzi emocje w Polsce. Minister Sprawiedliwości zaprezentował plan reform, który – jak podkreślił Adam Bodnar, były Rzecznik Praw Obywatelskich – jest jednym z kluczowych priorytetów dla poprawy funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Nowe propozycje zawierają konkretne działania, które mają przynieść odczuwalne efekty dla obywateli, a nie tylko koncentrować się na zmianach ustrojowych.
– Dla nas sprawne sądy, sprawne sądy dla obywateli to jeden z najważniejszych priorytetów, jeżeli chodzi o reformę wymiaru sprawiedliwości. Chcemy doprowadzić do tego, aby obywatele faktycznie mieli poczucie, że coś się zmienia w sądach, że sądy lepiej działają – powiedział Adam Bodnar podczas konferencji prasowej.
10 filarów reformy wymiaru sprawiedliwości
Ministerstwo zaprezentowało szczegółowy plan reform, oparty na dziesięciu kluczowych filarach. Celem jest uproszczenie procedur, poprawa dostępności do sądów oraz zapewnienie lepszej jakości orzekania. Oto główne założenia:
- Certyfikowani biegli sądowi
Nowa ustawa ma wprowadzić system certyfikacji biegłych, co ma zwiększyć ich kompetencje i wiarygodność, a także przyspieszyć procedury sądowe. - Digitalizacja rejestrów
Rozszerzenie procesów digitalizacji, aby ułatwić obywatelom dostęp do dokumentów sądowych oraz poprawić efektywność działań administracyjnych. - Reforma skarg na przewlekłość postępowania
Proponowane zmiany mają umożliwić szybsze rozpatrywanie skarg na przewlekłość, co ma zwiększyć odpowiedzialność sądów za terminowość działań. - Strategia rozwoju mediacji
Wprowadzenie programów promujących mediację jako alternatywną metodę rozwiązywania sporów, która ma zmniejszyć obciążenie sądów. - Jeden asystent na dwóch sędziów
Zwiększenie wsparcia sędziów poprzez zatrudnienie większej liczby asystentów, co ma pozwolić sędziom skupić się na orzekaniu. - Program dla frankowiczów
Pilotażowy program i zmiany ustawowe mają przyspieszyć rozwiązywanie spraw związanych z kredytami walutowymi. - Rozszerzenie funkcjonalności portalu informacyjnego
Portal informacyjny ma być bardziej funkcjonalny i ułatwiać obywatelom dostęp do informacji o ich sprawach. - Powrót wizytatorów do orzekania
Wizytatorzy, którzy tymczasowo będą orzekać, mają wspomóc sądy w czasie oczekiwania na wybór nowej Krajowej Rady Sądownictwa (KRS). - Praktyczne przepisy wykonawcze dla prawa rodzinnego
Nowe regulacje mają uprościć procedury związane z prawem rodzinnym, co ma znacząco wpłynąć na szybkość rozpatrywania spraw. - Szkolenie zarządcze dla prezesów sądów
Prezesi sądów zostaną objęci szkoleniami z zakresu zarządzania, aby lepiej kierować pracą sądów.
Ministerstwo zapowiedziało, że reformy będą wdrażane w latach 2025–2026. Jak podkreślił Adam Bodnar, propozycje były konsultowane zarówno ze środowiskiem sędziowskim, jak i organizacjami pozarządowymi.
Zmiany w Funduszu Sprawiedliwości i stawki opłat
Minister Sprawiedliwości zapowiedział również zmiany w Funduszu Sprawiedliwości. – Fundusz znów ma służyć ofiarom przestępstw – powiedział minister, podkreślając, że w tej sprawie trwają intensywne działania śledcze.
Jednocześnie przygotowano projekt rozporządzenia, który podnosi opłaty za niektóre czynności adwokackie o 100%. Zmiany te dotkną m.in. rodziców, emerytów oraz osoby załatwiające sprawy spadkowe. Ministerstwo argumentuje, że opłaty nie były aktualizowane od lat, mimo znacznego wzrostu inflacji oraz wynagrodzeń minimalnych i przeciętnych.
– Wysokość niektórych stawek minimalnych opłat za czynności adwokackie wymaga zatem aktualizacji – czytamy w projekcie.
Podsumowanie
Plan reform przedstawiony przez Ministerstwo Sprawiedliwości to kompleksowe podejście do poprawy funkcjonowania sądów w Polsce. Dziesięć filarów zmian, skoncentrowanych na usprawnieniu procesów i dostępności, ma przynieść realne korzyści obywatelom. Choć wprowadzenie tych rozwiązań może być wyzwaniem, zaproponowane działania są odpowiedzią na wieloletnie problemy wymiaru sprawiedliwości.
Czy te reformy faktycznie przyczynią się do poprawy funkcjonowania sądów? Czas pokaże, ale priorytety wydają się być odpowiednio określone.
