W Polsce system podatkowy niejednokrotnie zaskakuje swoją surowością, a przypadek, w którym skarbówka zażądała od obdarowanej seniorki zapłaty aż 240 tysięcy złotych podatku za darowiznę, która została później zwrócona, doskonale ilustruje problem nadmiernej biurokracji. Sprawa, która dotarła aż do Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA), odbiła się szerokim echem, a jej finał stał się punktem odniesienia w dyskusji o sprawiedliwości podatkowej w Polsce.
Darowizna, która zmieniła życie
Seniorka, która otrzymała ponad 3 miliony złotych odszkodowania, postanowiła podzielić się swoją radością i pomocą z innymi. Jedna trzecia tej kwoty, czyli 1,2 miliona złotych, została przekazana w formie darowizny bliskiej osobie. Dla obdarowanej była to nie tylko ogromna niespodzianka, ale też szansa na lepsze życie. Jednak los okazał się przewrotny – odszkodowanie, które seniorka otrzymała, musiało zostać zwrócone, co oznaczało, że darowizna stała się dla niej ciężarem finansowym.
Obdarowana, wykazując się lojalnością i empatią, zdecydowała się zwrócić całą kwotę. To, co mogło wydawać się końcem problemu, stało się jednak początkiem prawdziwego dramatu, gdy do akcji wkroczył fiskus.
Skarbówka żąda 240 tysięcy złotych
Fiskus, nie biorąc pod uwagę zwrotu darowizny, zażądał od obdarowanej zapłaty 240 tysięcy złotych podatku od tej transakcji. Argumentacja była prosta: darowizna została przekazana, co oznacza, że zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn podatek jest należny. Tłumaczenia, że pieniądze zostały zwrócone darczyńcy, nie znalazły zrozumienia.
Urzędnicy konsekwentnie podtrzymywali swoje stanowisko, odrzucając kolejne odwołania. Obdarowana zmuszona była skierować sprawę do sądu administracyjnego, co wiązało się z dodatkowym stresem i kosztami.
Sąd po stronie podatnika
Wyrok, który zapadł w sprawie, pokazał, że sprawiedliwość może jednak zwyciężyć. NSA w orzeczeniu o sygnaturze III FSK 1148/23 jednoznacznie wskazał, że literalna interpretacja przepisów nie zawsze musi prowadzić do słusznych decyzji.
Sąd uzasadnił, że w momencie, gdy darowizna została zwrócona, majątek obdarowanej wrócił do stanu pierwotnego, co oznacza, że nie doszło do trwałego przysporzenia majątkowego. Pobieranie podatku w takiej sytuacji jest sprzeczne z konstytucyjnymi zasadami sprawiedliwości i proporcjonalności, a także z celem ustawy o podatku od spadków i darowizn.
W orzeczeniu zaznaczono również, że fiskus nie może traktować przepisów wyłącznie jako narzędzia do generowania wpływów budżetowych, ignorując realne okoliczności sprawy. Wyrok NSA stanowił nie tylko ulgę dla obdarowanej, ale także ważny precedens w interpretacji prawa podatkowego.
Fiskus nie odpuszcza
Mimo wyroku sądu pierwszej instancji, skarbówka postanowiła kontynuować walkę, odwołując się do sądu drugiej instancji. Działania te przedłużyły stres i niepewność obdarowanej, która przez kolejne miesiące musiała zmagać się z biurokratyczną machiną.
Druga instancja ponownie stanęła jednak po stronie podatnika. Wyrok NSA był ostateczny i przesądził, że żądanie zapłaty podatku od darowizny, która została w całości zwrócona, jest niesprawiedliwe i niezgodne z duchem prawa.
Co oznacza ten wyrok dla innych podatników?
Sprawa ta ma istotne znaczenie nie tylko dla osób, które znalazły się w podobnej sytuacji, ale również dla ogólnej praktyki stosowania prawa podatkowego w Polsce. Wyrok NSA pokazuje, że podatnicy nie są bezbronni wobec bezdusznej biurokracji i że warto walczyć o swoje prawa.
Statystyki pokazują, że w 2022 roku w Polsce złożono ponad 20 tysięcy skarg na decyzje organów podatkowych, z czego około 30% zakończyło się korzystnym wyrokiem dla podatnika. Sprawa seniorki i jej obdarowanej pokazuje, że każdy przypadek wymaga indywidualnej analizy, a urzędnicy powinni brać pod uwagę realne okoliczności, a nie tylko literalne brzmienie przepisów.
