Od lipca 2022 roku Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) zyskała nowe, rozszerzone uprawnienia, które umożliwiają jej wnioskowanie do banków o udostępnienie danych na temat kont bankowych obywateli, niezależnie od tego, czy są oni podejrzewani o przestępstwo skarbowe. Zmiana ta, wprowadzona w ramach Polskiego Ładu, wzbudza kontrowersje, ponieważ umożliwia skarbówce szersze monitorowanie transakcji i rachunków Polaków, co zwiększa obawy o nadmierną inwigilację obywateli.
Jakie Dane Może Pozyskać Skarbówka?
Nowe przepisy dają fiskusowi dostęp do wielu szczegółowych informacji dotyczących rachunków bankowych obywateli. Urzędnicy mogą teraz uzyskać od banków dane o:
- posiadanych i współposiadanych rachunkach bankowych,
- pełnomocnictwach do dysponowania tymi rachunkami,
- obrotach i stanach tych rachunków, w tym szczegóły na temat wpływów, obciążeń oraz tytułów transakcji,
- nadawcach i odbiorcach przelewów.
Dzięki tym uprawnieniom skarbówka może monitorować nasze przelewy, w tym powtarzające się transakcje. Co więcej, organy skarbowe mogą uzyskać dostęp do informacji o naszych wydatkach, takich jak płatności za wizyty u lekarza czy zakupy w aptece. Tak szeroki dostęp do danych budzi wątpliwości związane z prywatnością, zwłaszcza że w praktyce nie zawsze będzie możliwe precyzyjne określenie, które transakcje rzeczywiście są uzasadnione w kontekście wykrywania nadużyć podatkowych.
Wzrost Liczby Wniosków Skarbówki
Zmiany w przepisach miały już zauważalny wpływ na liczbę wniosków składanych przez KAS do banków. Od 1 lipca 2022 roku do 31 lipca 2024 roku, naczelnicy urzędów skarbowych złożyli 510 wniosków o udostępnienie danych z rachunków bankowych. Z kolei naczelnicy urzędów celno-skarbowych wystosowali aż 3 598 wniosków. To znaczny wzrost w porównaniu do wcześniejszych lat, kiedy takie wnioski były składane rzadziej.
Taka liczba zapytań wskazuje na to, że organy skarbowe zaczęły znacznie częściej korzystać z nowych uprawnień. Oczywiście celem tych działań jest zwalczanie nadużyć podatkowych i oszustw finansowych, jednak część obywateli zaczyna wyrażać obawy, że tak szerokie uprawnienia mogą prowadzić do nadużyć oraz naruszenia prywatności.
Przypadki Nadużyć i Ryzyko Naruszenia Prywatności
Eksperci wskazują, że nowe przepisy dają skarbówce zbyt szerokie możliwości, co może prowadzić do nadużyć. Przepisy używają wielu przesłanek otwartych, co oznacza, że decyzje o uzyskaniu dostępu do danych mogą być podejmowane na podstawie uznaniowych kryteriów. To może prowadzić do sytuacji, w których dostęp do naszych prywatnych informacji będzie stosowany bez wyraźnych i uzasadnionych powodów.
W obliczu tych obaw niektórzy eksperci nawołują do wprowadzenia większej przejrzystości w stosowaniu nowych uprawnień oraz wprowadzenia skuteczniejszych mechanizmów kontroli, aby zapobiec potencjalnym nadużyciom.
Reakcja Ministerstwa Finansów
Ministerstwo Finansów tłumaczy, że celem wprowadzenia zmian w przepisach jest zwiększenie efektywności w walce z oszustwami podatkowymi i poprawienie ściągalności podatków. Ministerstwo zapewnia, że uprawnienia będą wykorzystywane jedynie w przypadkach uzasadnionych i zgodnych z prawem. Mimo to, nie przewiduje się zmian w przepisach, a wprowadzenie bardziej restrykcyjnych regulacji w tej kwestii wydaje się nie być planowane.
Wnioski i Reakcje Społeczne
Wzrost liczby wniosków składanych przez skarbówkę pokazuje, że nowe uprawnienia stają się coraz bardziej powszechne i mogą wywoływać obawy wśród obywateli. Choć celem jest walka z nadużyciami podatkowymi, zmiany te mogą prowadzić do zwiększonej kontroli nad życiem finansowym Polaków. W odpowiedzi na te obawy część osób postulują o wprowadzenie dodatkowych mechanizmów ochrony prywatności, aby zapobiec nadmiernej inwigilacji.
