Rok 2024 przynosi rekordowe ceny kawy na światowych rynkach, które są najwyższe od niemal pół wieku. Cena ziaren arabiki oraz robusty osiągnęła niespotykany poziom, a sytuacja ta ma swoje źródło w wielu globalnych kryzysach – od zmiany klimatu, przez klęski żywiołowe, aż po geopolityczne napięcia. Jakie są przyczyny tego gwałtownego wzrostu cen, co to oznacza dla konsumentów i co będzie dalej?
Czynniki wpływające na wzrost cen kawy
W ciągu ostatnich kilku miesięcy ceny kawy na giełdach wzrosły o około 70%. Największy wzrost dotyczył ziaren arabiki, które osiągnęły cenę 3,18 dolara za funt – najwyższą od 1977 roku. Wzrost cen ziarna robusty – tańszego gatunku, używanego m.in. do produkcji kawy rozpuszczalnej – również jest rekordowy.
Wiele czynników wpływa na ten stan rzeczy. Brazylia, największy producent kawy na świecie, zmagała się w 2024 roku z pożarami lasów oraz niespotykaną suszą, które zniszczyły część upraw. Zmiany klimatyczne pogłębiają problem, ponieważ długotrwałe i silne fale upałów oraz brak deszczu utrudniają produkcję kawy. Wietnam, drugi co do wielkości producent, również borykał się z poważnymi trudnościami, w tym z suszą i wysokimi temperaturami, które negatywnie wpłynęły na zbiory ziaren robusty. To wszystko skutkuje mniejszą dostępnością surowca, co powoduje gwałtowny wzrost cen.
Globalne zmiany klimatyczne a produkcja kawy
Wzrost cen kawy ma również związek z globalnymi zmianami klimatycznymi. Pożary i susze w krajach tropikalnych, które są głównymi producentami ziaren, pogłębiają kryzys na rynku kawy. Wzrost temperatur oraz zmniejszająca się ilość opadów deszczu zmieniają warunki, w jakich uprawiana jest kawa. Zdaniem ekspertów, zmiany klimatyczne mogą sprawić, że w przyszłości w wielu regionach uprawy kawy staną się niemożliwe lub znacznie bardziej kosztowne.
Zakłócenia transportowe i polityka handlowa
Kolejnym czynnikiem, który podnosi ceny kawy, są zakłócenia w transporcie. W 2024 roku transport surowców przez Morze Czerwone napotkał poważne trudności, co miało wpływ na dostępność ziaren. Dodatkowo, plany Unii Europejskiej dotyczące walki z wylesianiem mogą również wpłynąć na ceny kawy, szczególnie w krajach tropikalnych, gdzie uprawy są zagrożone w wyniku działalności związanej z rolnictwem.
Należy również wspomnieć o polityce handlowej w Stanach Zjednoczonych, gdzie zapowiedziano nałożenie nowych ceł na towary importowane, w tym kawę. Donald Trump, który może ponownie objąć urząd prezydenta USA, zapowiedział wprowadzenie ceł, które wpłyną na koszty sprowadzanych towarów, w tym kawy. Te zapowiedzi mają potencjał dalszego podniesienia cen na amerykańskim rynku kawy, co w efekcie wpłynie na światowe rynki.
Co to oznacza dla konsumentów?
Z perspektywy konsumentów, wzrost cen kawy oznacza wyższe ceny w sklepach. Duże koncerny, takie jak Nestlé, które są wiodącymi producentami kawy na świecie, już zapowiedziały, że będą musiały przerzucić te koszty na konsumentów. Firma Nestlé planuje podniesienie cen swoich produktów oraz zmniejszenie rozmiarów opakowań, aby zrekompensować wzrost kosztów zakupu surowca. Inne marki mogą podjąć podobne kroki, co sprawi, że kawa stanie się droższa.
Z kolei w Polsce ceny kawy w sklepach już rosną, a eksperci przewidują, że w nadchodzących miesiącach dalsze podwyżki są nieuniknione. Z kolei dla osób, które piją kawę na co dzień, zmiany mogą oznaczać konieczność przemyślenia swoich zwyczajów konsumpcyjnych, a także bardziej rozważnego planowania wydatków.
Prognozy na przyszłość
Co czeka nas w najbliższej przyszłości? Eksperci przewidują, że ceny kawy pozostaną wysokie przez długi czas, a w przypadku kolejnych klęsk żywiołowych lub nowych kryzysów w krajach produkujących kawę, możemy spodziewać się kolejnych wzrostów. Zmiany klimatyczne i związane z nimi trudności w uprawach będą miały długofalowy wpływ na rynek kawy, a walka z wylesianiem oraz zmiany w handlu międzynarodowym tylko pogłębią tę sytuację.
Dla wielu konsumentów kawa to codzienna przyjemność, której cena stała się istotnym punktem w domowym budżecie. Z kolei dla producentów i rolników, którzy zajmują się uprawą kawy, zmiany na rynku mogą oznaczać konieczność adaptacji do nowych warunków rynkowych, co z kolei może prowadzić do wprowadzenia nowych metod upraw lub inwestycji w alternatywne źródła surowców.
