W poniedziałek, 2 grudnia 2024 r., doszło do bezprecedensowej sytuacji w polskiej polityce. Około godziny 6:00 rano policja zatrzymała Piotra Pogonowskiego, byłego szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW). Powodem było jego niestawiennictwo na wezwania sejmowej komisji śledczej ds. Pegasusa. Komisja postanowiła przymusowo doprowadzić świadka na przesłuchanie, które zaplanowano na godzinę 10:00.
Dlaczego Piotr Pogonowski został zatrzymany?
Pogonowski trzykrotnie nie stawił się na posiedzenie komisji, uzasadniając to wrześniowym orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego, które uznało działalność komisji za niezgodną z konstytucją. W odpowiedzi na jego absencje, poseł Koalicji Obywatelskiej Joanna Kluzik-Rostkowska wnioskowała do Sądu Okręgowego w Warszawie o nałożenie na Pogonowskiego kary pieniężnej oraz przymusowe doprowadzenie na przesłuchanie.
Sąd przychylił się do wniosku, nakładając na byłego szefa ABW karę 3000 zł oraz wydając postanowienie o jego zatrzymaniu. W operację zaangażowano zarówno policję, jak i Straż Marszałkowską. Jest to pierwszy taki przypadek w historii polskiego parlamentaryzmu.
Komisja śledcza ds. Pegasusa
Sejmowa komisja śledcza ds. Pegasusa została powołana, aby zbadać legalność działań służb i instytucji państwowych związanych z wykorzystaniem oprogramowania Pegasus w latach 2015–2023. Celem było ustalenie, czy system był wykorzystywany zgodnie z prawem oraz jakie były okoliczności stosowania tego zaawansowanego narzędzia do inwigilacji.
Pegasus, stworzony przez izraelską firmę NSO Group, pierwotnie miał służyć do walki z terroryzmem i zorganizowaną przestępczością. System umożliwia dostęp do prywatnych danych użytkowników smartfonów, w tym rozmów, wiadomości e-mail, zdjęć i nagrań wideo.
We wrześniu 2024 r. Trybunał Konstytucyjny uznał działalność komisji za sprzeczną z konstytucją, co stało się argumentem dla osób wzywanych przed komisję, takich jak Piotr Pogonowski, aby odmawiać stawiennictwa.
Kim jest Piotr Pogonowski?
Piotr Pogonowski to były szef ABW, który pełnił tę funkcję w latach 2016–2020. Wcześniej, w latach 2008–2010, był dyrektorem gabinetu szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Mariusza Kamińskiego.
Po zakończeniu pracy w ABW, Pogonowski dołączył do zarządu Narodowego Banku Polskiego (NBP), gdzie odpowiada za nadzór nad departamentami administracji, bezpieczeństwa oraz controllingu.
Kontekst polityczny i prawny
Zatrzymanie Piotra Pogonowskiego wywołało szeroką dyskusję na temat uprawnień sejmowych komisji śledczych oraz ich zgodności z konstytucją. Decyzja Trybunału Konstytucyjnego z września 2024 r., uznająca działania komisji za niekonstytucyjne, dodatkowo komplikuje sytuację prawną i polityczną.
Czy doprowadzenie Pogonowskiego siłą wpłynie na działalność komisji i jej dalsze postępowania? Odpowiedź na to pytanie może mieć kluczowe znaczenie dla przyszłych śledztw dotyczących kontrowersyjnych działań służb specjalnych.
Podsumowanie
Zatrzymanie byłego szefa ABW to wydarzenie bez precedensu, które pokazuje rosnące napięcia na styku prawa, polityki i bezpieczeństwa państwa. Decyzje podejmowane w tej sprawie będą miały istotny wpływ na kształt przyszłych działań sejmowych komisji śledczych oraz standardy prawne dotyczące ich funkcjonowania.
Czas pokaże, czy przesłuchanie Pogonowskiego przyniesie nowe informacje w sprawie wykorzystania Pegasusa w Polsce, czy stanie się kolejnym punktem zapalnym w polskiej debacie publicznej.
