Premier Donald Tusk w piątek podpisał nowelizację trzech rozporządzeń dotyczących kontroli operacyjnej prowadzonej przez służby specjalne. Wprowadzone zmiany zwiększają szczegółowość i zakres informacji przekazywanych w ramach wniosków o kontrolę operacyjną kierowanych do prokuratury oraz sądów. Nowe przepisy dotyczą Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW), Służby Kontrwywiadu Wojskowego (SKW) oraz Centralnego Biura Antykorupcyjnego (CBA).
Rozszerzenie zakresu informacji przekazywanych przez służby specjalne
Według komunikatu opublikowanego na stronie internetowej rządu, zmiany obejmują nowe obowiązki dla służby specjalnych. Służby muszą teraz podawać:
- Rodzaj narzędzia, za pomocą którego ma być realizowana kontrola operacyjna.
- Ogólną funkcjonalność środków technicznych planowanych do użycia.
- Szczegóły dotyczące danych i informacji, które mają zostać uzyskane w wyniku kontroli operacyjnej.
Zmiany te mają na celu zwiększenie transparentności działań operacyjnych służb specjalnych oraz zapewnienie sędziom i prokuratorom bardziej szczegółowej wiedzy o planowanych kontrolach.
Nowy obowiązek uzasadniania decyzji sądowych
Jednym z kluczowych elementów nowych przepisów jest wprowadzenie obowiązku uzasadniania decyzji przez sądy w każdym przypadku zarządzenia lub przedłużenia kontroli operacyjnej. Wcześniej taki obowiązek istniał jedynie w przypadku decyzji odmownej. „Kolejną istotną zmianą jest wprowadzenie obowiązku uzasadniania przez sąd decyzji w przedmiocie zarządzenia bądź przedłużenia kontroli operacyjnej w każdym przypadku, a nie jedynie – jak dotychczas – w przypadku decyzji odmownej” – podkreśla komunikat rządu.
Inicjatywa ministra Tomasza Siemoniaka
Nowelizacja rozporządzeń została przygotowana z inicjatywy szefa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, a zarazem ministra koordynatora służb specjalnych, Tomasza Siemoniaka. W swojej wypowiedzi na platformie X podkreślił, że nowe przepisy mają na celu podniesienie poziomu ochrony praw i wolności obywatelskich.
„Bardzo ważna decyzja premiera Donalda Tuska podnosząca poziom ochrony praw i wolności obywatelskich. Prokuratorzy i sędziowie będą mieli teraz pełną wiedzę nt. narzędzi i zakresu kontroli operacyjnej prowadzonej przez służby specjalne. Premier podpisał rozporządzenia, z których wynika, że wniosek o taką kontrolę będzie musiał być znacznie szerszy niż do tej pory” – napisał Tomasz Siemoniak.
Bardzo ważna decyzja premiera @donaldtusk podnosząca poziom ochrony praw i wolności obywatelskich. Prokuratorzy i sędziowie będą mieli teraz pełną wiedzę nt. narzędzi i zakresu kontroli operacyjnej prowadzonej przez służby specjalne. Premier podpisał rozporządzenia, z których…
— Tomasz Siemoniak (@TomaszSiemoniak) December 13, 2024
Odpowiedź na orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i wnioski NIK
Zmiany w przepisach stanowią odpowiedź na wnioski z kontroli Najwyższej Izby Kontroli (NIK), orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 2014 roku, prace komisji śledczej ds. Pegasusa oraz opinie sędziów. Trybunał Konstytucyjny już wcześniej wskazywał na konieczność zwiększenia kontroli nad działaniami operacyjnymi służb specjalnych w celu ochrony praw obywatelskich.
Znaczenie zmian dla ochrony praw obywatelskich
Wprowadzone przepisy stanowią krok w kierunku zwiększenia transparentności działań służb specjalnych oraz wzmacniania ochrony praw obywatelskich. Nowe obowiązki dla służb specjalnych i sądów mają na celu ograniczenie ryzyka nadużyć oraz zapewnienie, że kontrola operacyjna jest stosowana jedynie w uzasadnionych przypadkach.
Podsumowanie
Podpisana przez premiera Donalda Tuska nowelizacja rozporządzeń zwiększa wymagania wobec służb specjalnych i wprowadza nowe mechanizmy kontroli nad ich działaniami. Zmiany te, zainicjowane przez ministra Tomasza Siemoniaka, są odpowiedzią na wnioski z kontroli NIK oraz orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, a także na rosnące zapotrzebowanie na transparentność i ochronę praw obywatelskich. To istotny krok w stronę lepszej kontroli nad działaniami operacyjnymi służb specjalnych i budowania większego zaufania obywateli do instytucji publicznych.
