Wyniki najnowszego raportu Centrum Mieroszewskiego „Polska i Polacy oczami Ukraińców” rzucają światło na zmieniające się relacje między Polską a Ukrainą. Badanie, przeprowadzone w listopadzie 2024 roku na reprezentatywnej grupie 1008 Ukraińców z różnych części kraju, pokazuje wyraźne ochłodzenie stosunków.
Zmiana percepcji Polaków przez Ukraińców
Według raportu, pozytywne zdanie o Polsce i Polakach ma 41% Ukraińców, z czego 4% wyraziło bardzo dobrą opinię, a 37% dobrą. Dla porównania, w 2023 roku odsetek ten wynosił 67%, a w 2022 roku aż 83%. Spadek o 42 punkty procentowe na przestrzeni dwóch lat budzi pytania o przyczyny tego zjawiska.
Wzrosła także liczba respondentów neutralnych wobec Polaków – z 15% w 2022 roku do 53% obecnie. Odsetek osób złe oceniających Polaków jest niewielki (2%), jednak wciąż wyższy niż rok wcześniej (1%).
Polska w oczach Ukraińców jako sojusznik
Zapytani o to, który kraj najbardziej pomógł Ukrainie po rosyjskiej inwazji, respondenci wskazali Wielką Brytanię (34%), Niemcy (29%), a dopiero na trzecim miejscu Polskę (23%).
Przyczyny ochłodzenia stosunków
Dr Łukasz Adamski, zastępca dyrektora Centrum Mieroszewskiego, podkreśla znaczenie codziennego stresu wywołanego wojennymi realiami. „Dwie trzecie ukraińskiego społeczeństwa znało kogoś, kto zginął w wyniku rosyjskiej agresji. W sytuacji wysokiej drażliwości nawet jednostronne przekazy medialne mogą wpływać na pogorszenie percepcji innych narodów” – wskazuje ekspert.
Protesty rolników w Polsce również odegrały kluczową rolę. Dr Agnieszka Bryc z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika zauważa, że dla Ukraińców blokada transportu zboża miała wymiar godnościowy. „Wysypywanie zboża na granicy interpretowano jako brak szacunku dla ich pracy okupionej krwią. W dodatku, dla społeczeństwa dotkniętego traumą Wielkiego Głodu takie obrazy były szczególnie bolesne” – tłumaczy ekspertka.
Ekonomia i historia jako źródło napięć
Blisko 34% Ukraińców uważa, że relacje z Polską nie są obciążone poważnymi problemami. Jednak ponad połowa badanych (66%) wskazała konkretne kwestie, które komplikują stosunki. Wśród nich dominują:
- Blokada granicy i kryzys zbożowy – 26%.
- Szeroko pojmowane kwestie gospodarcze (konkurencja na rynkach, głównie rolniczych) – 29%.
- Historia (Wołyń, Stepan Bandera, spory terytorialne) – 25%.
- Złe nastawienie do Ukraińców i uchodźców – 4%.
Jak poprawić relacje?
Eksperci podkreślają, że kluczem do poprawy stosunków jest eliminowanie stereotypów i unikanie medialnych generalizacji. Współpraca na poziomie instytucjonalnym oraz inicjatywy mające na celu wzajemne zrozumienie mogą odegrać istotną rolę w zmniejszaniu napięć.
Podsumowanie
Spadek pozytywnego nastawienia Ukraińców do Polaków to złożony proces, wynikający z napięć gospodarczych, historycznych oraz trudnych realiów wojennych. Wysiłek na rzecz odbudowy wzajemnego zaufania wymaga dialogu, zrozumienia oraz wspólnych działań, które pozwolą na pokonanie obecnych trudności i utrzymanie dobrosąsiedzkich relacji.
