W grudniu 2024 roku Sąd Okręgowy w Warszawie wydał wyrok, który wzbudził duże zainteresowanie opinii publicznej. Sprawa dotyczyła obywatela Etiopii zatrzymanego w trakcie nielegalnego przekraczania granicy polsko-białoruskiej, który został umieszczony w strzeżonym ośrodku dla cudzoziemców. Helsińska Fundacja Praw Człowieka, która zapewniła imigrantowi pomoc prawną, poinformowała, że sąd przyznał mu 40 tys. złotych zadośćuczynienia za niezgodne z prawem pozbawienie wolności.
179 dni w ośrodku strzeżonym
Jak podała Helsińska Fundacja Praw Człowieka, obywatel Etiopii spędził 179 dni w zamkniętym ośrodku dla cudzoziemców w Wędrzynie na podstawie decyzji administracyjnej. Sąd Okręgowy w Warszawie uznał, że umieszczenie mężczyzny w ośrodku strzeżonym było niezgodne z prawem. W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał, że:
- Migrant został przesłuchany dopiero po czterech miesiącach od umieszczenia go w ośrodku, co narusza jego podstawowe prawa.
- Organy publiczne nie przedstawiły wystarczających podstaw do stwierdzenia, że Etiopczyk mógłby dokonać ucieczki.
- Posiadanie przez mężczyznę paszportu umożliwiało ustalenie jego tożsamości bez konieczności prowadzenia dodatkowych postępowań.
Sąd ocenił, że działania organów władzy publicznej spełniały znamiona bezprawnego i długotrwałego pozbawienia wolności, co wymagało odpowiedniego zadośćuczynienia.
Interwencja Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
Historia obywatela Etiopii zyskała szczególne znaczenie dzięki interwencji Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC). W 2021 roku mężczyzna był kilkukrotnie cofany z polskiej granicy, co uniemożliwiało mu złożenie wniosku o azyl. Dopiero decyzja ETPC o zastosowaniu środków tymczasowych pozwoliła mu na wjazd na terytorium Polski i legalne rozpoczęcie procedury azylowej.
Ochrona uzupełniająca przyznana po roku
Po opuszczeniu ośrodka zamkniętego Etiopczyk spędził kolejne 11 miesięcy w Polsce, zanim Szef Urzędu do spraw Cudzoziemców przyznał mu tzw. ochronę uzupełniającą. Tego rodzaju status umożliwia cudzoziemcom legalny pobyt w Polsce, gdy ich powrót do kraju pochodzenia mógłby narazić ich na poważne niebezpieczeństwo.
Kontekst prawny i społeczne znaczenie wyroku
Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie zwraca uwagę na potrzebę przestrzegania praw człowieka w postępowaniach związanych z migrantami. Wskazuje także na konieczność dokładnego uzasadniania decyzji o umieszczaniu cudzoziemców w ośrodkach strzeżonych.
Zdaniem Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka orzeczenie to może stanowić ważny precedens, który wpłynie na sposób traktowania osób ubiegających się o ochronę międzynarodową w Polsce. Warto podkreślić, że takie przypadki są ściśle monitorowane przez organizacje pozarządowe oraz instytucje międzynarodowe, co zwiększa presję na polskie władze w zakresie przestrzegania standardów prawa europejskiego i międzynarodowego.
Podsumowanie
Wyrok przyznający obywatelowi Etiopii zadośćuczynienie za bezprawne pozbawienie wolności to sygnał, że sądy w Polsce mogą skutecznie kontrolować działania administracyjne w kontekście praw migrantów. Sprawa ta uwidacznia również rolę organizacji pozarządowych oraz międzynarodowych mechanizmów ochrony praw człowieka w zapewnianiu zgodności krajowych praktyk z zasadami państwa prawa.
