Kierowcy seniorzy to grupa, która coraz częściej budzi kontrowersje w kontekście bezpieczeństwa drogowego. Z jednej strony, starsze osoby mają wieloletnie doświadczenie za kierownicą, z drugiej – ich zdolności psychofizyczne mogą ulegać pogorszeniu. W związku z tym, coraz częściej podejmowane są dyskusje na temat wprowadzenia obowiązkowych badań lekarskich dla kierowców powyżej 70. roku życia. Tego typu propozycje pojawiły się zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym, w tym w Unii Europejskiej. Jakie zmiany mogą czekać polskich kierowców seniorów? Przyjrzyjmy się tej kwestii z bliska.
Dlaczego badania dla seniorów są tematem debaty?
Kierowcy w wieku powyżej 70. roku życia stanowią istotną część polskiego społeczeństwa. W 2023 roku w Polsce było około 2,6 miliona osób w wieku powyżej 70 lat posiadających prawo jazdy, co stanowi ponad 15% wszystkich kierowców w kraju. Zgodnie z raportami, osoby starsze są bardziej narażone na wypadki drogowe, szczególnie z powodu pogarszających się zdolności motorycznych i percepcyjnych. Wzrost czasu reakcji, problemy ze wzrokiem, słuchem oraz z mniejszą koncentracją to tylko niektóre z wyzwań, które stoją przed seniorami na drodze.
Badania wykazują, że po 75. roku życia czas reakcji kierowcy może się wydłużyć nawet dwukrotnie w porównaniu do młodszych osób. W przypadku braku odpowiednich badań, starsi kierowcy mogą nieświadomie stanowić zagrożenie zarówno dla siebie, jak i innych uczestników ruchu drogowego.
Zmiany w Unii Europejskiej – co się wydarzyło?
Pomysł wprowadzenia obowiązkowych badań lekarskich dla kierowców seniorów pojawił się również na poziomie Unii Europejskiej. Komisja Europejska zaproponowała, aby wszyscy kierowcy powyżej 70. roku życia byli zobowiązani do przeprowadzania badań lekarskich co 5 lat. Propozycja ta spotkała się jednak z krytyką Parlamentu Europejskiego, który uznał ją za potencjalną formę dyskryminacji wobec osób starszych. W rezultacie, pomysł nie został przyjęty, ale temat bezpieczeństwa starszych kierowców wciąż jest żywy.
Mimo to, niektóre kraje europejskie, takie jak Niemcy czy Holandia, wprowadziły podobne przepisy na poziomie krajowym. W Niemczech kierowcy powyżej 75. roku życia muszą przechodzić regularne badania lekarskie, które obejmują zarówno ocenę zdolności psychofizycznych, jak i ogólnego stanu zdrowia.
Głos w sprawie w Polsce – Małgorzata Gromadzka
W Polsce temat obowiązkowych badań dla kierowców seniorów wraca za sprawą posłanki Małgorzaty Gromadzkiej z Koalicji Obywatelskiej. W swoim wystąpieniu wskazuje ona na konieczność wprowadzenia zmian w przepisach, które pozwolą na poprawę bezpieczeństwa na drogach. Gromadzka powołuje się na wyniki badań, które wskazują, że osoby starsze, mimo wielkiego doświadczenia na drodze, mogą mieć ograniczenia zdrowotne, które wpływają na ich zdolności prowadzenia pojazdu.
Warto dodać, że w Polsce nie wprowadzono jeszcze obowiązkowych badań lekarskich dla seniorów, ale podobne propozycje były już zgłaszane. W 2018 roku po raz pierwszy zaczęto dyskutować o konieczności wprowadzenia takich przepisów, jednak jak na razie nie podjęto żadnych formalnych decyzji.
Stanowisko Ministerstwa Infrastruktury
Z kolei Ministerstwo Infrastruktury, które jest odpowiedzialne za kwestie związane z bezpieczeństwem ruchu drogowego w Polsce, nie widzi na razie potrzeby wprowadzania zmian w zakresie obowiązkowych badań lekarskich dla kierowców seniorów. Sekretarz stanu w ministerstwie, Maciej Lasek, tłumaczy, że w Polsce nie prowadzi się żadnych prac nad zmianą częstotliwości badań ani zakresu sprawdzanych umiejętności kierowców w starszym wieku. Ministerstwo powołuje się również na stanowisko Parlamentu Europejskiego, który uznał ustalanie wieku, po którym kierowcy musieliby przechodzić badania, za arbitralne i potencjalnie dyskryminujące.
Dlaczego to ważne?
Chociaż zmiana przepisów dotyczących badań lekarskich dla seniorów w Polsce nie jest jeszcze na porządku dziennym, eksperci podkreślają, że problem pogarszających się zdolności psychofizycznych u starszych osób jest realny. Dr Ewa Odachowska-Rogalska, psycholog transportu z Instytutu Transportu Samochodowego, zaznacza, że w miarę starzenia się organizmu, zmniejsza się wrażliwość układu nerwowego, a także pogarszają się zdolności widzenia, słuchu i reakcji. Te czynniki mogą wpływać na bezpieczeństwo na drodze, zwłaszcza w sytuacjach awaryjnych.
Z danych wynika, że liczba wypadków z udziałem kierowców powyżej 70. roku życia rośnie z roku na rok. W 2023 roku w Polsce odnotowano o 12% więcej wypadków z udziałem seniorów w porównaniu do poprzedniego roku. Wypadki te często kończą się poważnymi obrażeniami, zwłaszcza w przypadku osób powyżej 75. roku życia.
Choć w Polsce nie wprowadzono jeszcze obowiązkowych badań lekarskich dla kierowców seniorów, temat ten pozostaje aktualny i istotny w kontekście bezpieczeństwa na drogach. Debata na temat wprowadzenia takich przepisów jest nadal żywa, zarówno w Polsce, jak i na poziomie Unii Europejskiej. W miarę jak społeczeństwo się starzeje, konieczność dbałości o bezpieczeństwo wszystkich użytkowników dróg staje się coraz bardziej paląca.
