Rząd RP planuje powołanie nowej instytucji, której głównym zadaniem będzie intensyfikacja walki z szarą strefą w Polsce. Projekt, który trafił do konsultacji, zakłada stworzenie urzędu, który będzie miał na celu nie tylko kontrolowanie działalności gospodarczej, ale także współpracę z kluczowymi instytucjami państwowymi, w tym Fiskusem, ZUS i Policją. Inicjatywa ta ma na celu zmniejszenie rozmiaru nieformalnej gospodarki, której udział w polskim PKB jest jednym z najwyższych w Europie.
Szara strefa w Polsce – wielki problem ekonomiczny
Szara strefa w Polsce, czyli działalność gospodarczą, która nie jest oficjalnie zarejestrowana ani opodatkowana, stanowi około 27 procent krajowego PKB. Jest to wynik znacznie wyższy niż średnia w Unii Europejskiej, która wynosi 22 procent. Z danych wynika, że w 2023 roku, polska gospodarka traciła rocznie nawet 90 miliardów złotych z tytułu niezarejestrowanej działalności, co poważnie odbija się na budżecie państwa.
Brak opłacanych podatków oraz nieuczciwa konkurencja ze strony firm działających w szarej strefie, powodują zaburzenie równowagi na rynku. Dodatkowo, nieodprowadzanie składek na ubezpieczenia społeczne oraz inne należności wpływa na wysokość świadczeń i usług publicznych w Polsce. Szara strefa to także potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa, w tym nielegalne produkty, handel narkotykami czy pranie pieniędzy.
Nowy urząd i jego misja
Powołanie nowego urzędu, który ma zająć się walką z szarą strefą, jest jednym z kluczowych elementów strategii rządu na najbliższe lata. Główne zadania nowej instytucji będą obejmować:
- Typowanie podmiotów do kontroli skarbowych – za pomocą nowoczesnych narzędzi analitycznych urząd ma identyfikować podejrzane działalności gospodarcze.
- Współpraca między instytucjami – poprzez scentralizowanie działań kontrolnych, urząd umożliwi szybszy dostęp do pełnych danych o podatnikach.
- Edukacja społeczeństwa – poza kontrolą, ważnym elementem działań urzędu ma być również promowanie legalności działalności gospodarczej i przekonywanie Polaków do przestrzegania prawa.
Projekt urzędowy trafił do konsultacji społecznych i ma zyskać poparcie również od organizacji branżowych oraz ekspertów zajmujących się polityką fiskalną. Jego zadaniem będzie także dostosowanie działań do rzeczywistego obrazu gospodarki oraz reagowanie na zmieniające się warunki na rynku.
Kluczowe instytucje zaangażowane w nowy projekt
Nowa instytucja ma być platformą współpracy między wieloma kluczowymi urzędami państwowymi. W jej skład wejdą:
- Ministerstwo Finansów – odpowiedzialne za politykę podatkową i fiskalną.
- Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – zajmujące się regulowaniem polityki zatrudnienia, w tym nadzorowaniem nielegalnych form pracy.
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) – odpowiedzialny za kontrolowanie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
- Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) – która będzie monitorować warunki pracy w firmach.
- Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) – zajmująca się szeroką kontrolą działalności gospodarczej.
Dodatkowo, projekt zakłada współpracę z Policją oraz Strażą Graniczną, co umożliwi lepsze monitorowanie działalności podejrzanych firm oraz szybszą reakcję na podejrzane działania.
Nowe technologie w służbie fiskusa
Nowy urząd będzie wykorzystywał nowoczesne technologie w celu poprawy efektywności kontrolnych działań. Dzięki zastosowaniu algorytmów i narzędzi do analizy danych, urzędnicy będą mogli skuteczniej analizować przepływy finansowe oraz identyfikować firmy, które próbują unikać płacenia podatków. Dodatkowo, instytucja ma współpracować z instytucjami finansowymi, co pozwoli na szybsze weryfikowanie historii transakcji i przepływów pieniężnych.
Zgodnie z zapowiedziami, szerokie działania kontrolne będą dotyczyć również nieformalnego zatrudnienia. Szara strefa często wiąże się z pracą na czarno, której skala, szczególnie w sektorze budowlanym czy usługowym, wciąż jest duża.
Współpraca międzynarodowa
Równie istotnym elementem nowego urzędu ma być jego współpraca z instytucjami międzynarodowymi, w tym z organizacjami zajmującymi się zwalczaniem nielegalnego handlu czy prania pieniędzy. Dzięki takim partnerstwom, Polska będzie mogła skuteczniej walczyć z nieuczciwymi praktykami na poziomie międzynarodowym, co przyczyni się do zmniejszenia wpływu szarej strefy na krajową gospodarkę.
Rola edukacji i zaufania społecznego
Oprócz działań kontrolnych, nowy urząd będzie również koncentrował się na edukacji społecznej. Dzięki lepszej komunikacji z obywatelami i przedsiębiorcami, możliwe będzie zwiększenie świadomości na temat korzyści płynących z legalności działalności oraz konsekwencji prawnych za naruszenia przepisów. Wspólna edukacja może wpłynąć na pozytywną zmianę w podejściu Polaków do płacenia podatków i przestrzegania norm prawnych.
Rządowy projekt powołania nowego urzędu do walki z szarą strefą jest krokiem w stronę bardziej skutecznej polityki fiskalnej. Dzięki współpracy między kluczowymi instytucjami państwowymi oraz zaawansowanym narzędziom analitycznym, Polska ma szansę na ograniczenie rozmiaru nielegalnej gospodarki i poprawę efektywności systemu podatkowego.
