Opieka nad seniorem równa się opiece nad dzieckiem. Nowe orzecznictwo sądowe w sprawach świadczenia pielęgnacyjnego

Opieka nad osobami starszymi budzi coraz więcej kontrowersji, zwłaszcza w kontekście odmów przyznania świadczeń pielęgnacyjnych przez gminy. Wiele decyzji administracyjnych kwestionuje konieczność stałej opieki, sugerując, że seniorzy są wystarczająco samodzielni, by opiekunowie mogli podjąć pracę. Jak jednak wynika z niedawnych wyroków sądowych, takie podejście często mija się z rzeczywistością.

Opieka nad seniorem a opieka nad dzieckiem

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Rzeszowie z 7 marca 2023 r. (II SA/Rz 1238/22), potwierdzony przez Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) 27 maja 2024 r. (I OSK 1059/23), jasno wskazuje, że opieka nad osobą starszą jest porównywalna z opieką nad dzieckiem.

Sąd stwierdził: „Pod pojęciem opieki należy rozumieć stałą pieczę nad osobą wymagającą opieki, stałą gotowość i możliwość udzielenia niezwłocznej pomocy w sytuacji, gdy taka potrzeba zaistnieje”. Tak jak dziecko, które potrafi wykonać niektóre czynności samodzielnie, nie może być pozostawione bez opieki, tak samo osoba starsza, mimo pewnego zakresu samodzielności, wymaga stałego nadzoru.

Problemy z wywiadami środowiskowymi

Gminy często odmawiają świadczeń pielęgnacyjnych, opierając się na wywiadach środowiskowych, w których analizują, jakie czynności senior jest w stanie wykonać samodzielnie. Przykładem może być sprawa opisana w wyroku WSA w Rzeszowie.

W wywiadzie środowiskowym stwierdzono, że 86-letni senior sam dba o higienę, ubiera się i spożywa posiłki. Urzędnicy uznali, że opieka córki, polegająca na zakupach, przygotowywaniu posiłków, umawianiu wizyt lekarskich i podawaniu leków, nie ma charakteru ciągłego, co pozwala jej na podjęcie pracy. Jednocześnie lekarze orzekli, że senior wymaga stałej opieki.

Sąd uznał, że stanowisko gminy narusza prawo. Stwierdzono, że opieka to nie tylko wykonywanie za podopiecznego określonych czynności, ale także zapewnienie jego bezpieczeństwa poprzez stały nadzór.

Orzecznictwo a praktyka urzędnicza

Z jednej strony gminy posługują się wywiadami środowiskowymi jako podstawą decyzji administracyjnych. Z drugiej strony orzeczenia lekarskie, które jednoznacznie wskazują na konieczność stałej opieki, są traktowane jako informacje fakultatywne.

W jednej z analizowanych spraw urzędnicy argumentowali: „Ojciec Skarżącej nie jest osobą obłożnie chorą, porusza się samodzielnie”. Jednak sąd przypomniał, że ocena stanu zdrowia to kompetencja lekarzy, a nie urzędników.

Znaczenie wyroków dla obecnego i nowego systemu

Od 1 stycznia 2024 r. obowiązują zmienione zasady przyznawania świadczeń pielęgnacyjnych. Nowe przepisy wprowadzają możliwość łączenia świadczenia z pracą zarobkową, ale tylko w przypadku opieki nad osobami niepełnoletnimi. W przypadku osób dorosłych i seniorów funkcjonuje nadal „stary” system, który wyklucza łączenie pracy z otrzymywaniem świadczenia.

To oznacza, że wyroki, takie jak ten WSA w Rzeszowie, mają kluczowe znaczenie dla osób korzystających z dotychczasowych zasad. Przykładowo, osoby, które sprawują opiekę nad starszymi członkami rodziny i walczą o świadczenie pielęgnacyjne, mogą powoływać się na te wyroki w swoich sprawach.

Wnioski sądów

1. Stan zdrowia podopiecznego: Orzeczenie lekarskie potwierdza, że senior wymaga długotrwałej opieki i pomocy w codziennym funkcjonowaniu.
2. Nieadekwatność wywiadów środowiskowych: Wywiady przeprowadzane przez gminy często bagatelizują potrzebę stałej opieki, skupiając się na samodzielności seniora w podstawowych czynnościach.
3. Rola opiekuna: Stała obecność opiekuna jest kluczowa, nawet jeśli podopieczny wykonuje pewne czynności samodzielnie. Brak możliwości pozostawienia seniora bez nadzoru stanowi przeszkodę w podjęciu pracy przez opiekuna.

Podsumowanie

Nowe orzecznictwo sądowe potwierdza, że opieka nad osobami starszymi wymaga kompleksowego podejścia, które uwzględnia nie tylko zdolność do wykonywania codziennych czynności, ale także potrzebę stałego nadzoru i bezpieczeństwa. Wyroki WSA w Rzeszowie i NSA są ważnym krokiem w obronie praw opiekunów i seniorów, podkreślając, że decyzje administracyjne powinny być oparte na rzetelnych analizach i kompetentnych opiniach lekarskich.

Dzięki tej zmianie opiekunowie mają szansę na bardziej sprawiedliwe traktowanie w procesach administracyjnych, co może przyczynić się do poprawy jakości życia zarówno ich, jak i seniorów.

Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.

Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!