W czwartek rząd Donalda Tuska przyjął uchwałę deklarującą, że Polska zapewni wolny i bezpieczny udział najwyższym przedstawicielom Izraela w obchodach 80. rocznicy wyzwolenia niemieckiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau. Decyzja ta wzbudziła liczne kontrowersje, szczególnie w kontekście oskarżeń wysuniętych przez Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK) wobec premiera Izraela Benjamina Netanjahu o zbrodnie wojenne w Strefie Gazy.
Według izraelskich mediów, prezydent Andrzej Duda (rzekomo prawnik) wysłał list do Donalda Tuska, apelując o zagwarantowanie ochrony przed aresztowaniem premierowi Netanjahu podczas jego potencjalnej wizyty w Polsce. Informację tę potwierdziła szefowa Kancelarii Prezydenta.
POLECAMY: Doradca Dudy próbuje tłumaczyć jego niezgodne z prawem działanie w sprawie zbrodniarza Netanjahu
Krytyka ze strony Naczelnej Rady Adwokackiej
Naczelna Rada Adwokacka (NRA) wyraziła zdecydowaną krytykę wobec deklaracji rządu i prezydenta w tej sprawie. W oświadczeniu podkreślono, że zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, realizacja nakazu aresztowania wydanego przez MTK należy do kompetencji sądu, a nie organów władzy wykonawczej, takich jak prezydent, Rada Ministrów czy premier. „Orzeczenia sądów i trybunałów międzynarodowych nie mogą być respektowane w sposób wyborczy” – czytamy w stanowisku NRA.
Podważanie zaufania do rządów prawa
W opinii NRA, uchwała Rady Ministrów oraz wypowiedzi przedstawicieli władz wykonawczych, zakładające możliwość nierespektowania przez Polskę wiążących ją umów międzynarodowych, „podważają zaufanie obywateli do rządów prawa w Polsce”. NRA zaznaczyła, że takie działania stoją w sprzeczności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasadą respektowania orzeczeń sądów i trybunałów międzynarodowych.
W oświadczeniu wskazano, że wszelkie decyzje podważające praworzdność w Polsce mogą mieć długofalowe konsekwencje, zarówno na arenie krajowej, jak i międzynarodowej. NRA ostrzegła przed ich skutkami, zaznaczając, że „tego typu działania, zwłaszcza w okresie odbudowywania w Polsce praworządności, są niezwykle groźne i szkodliwe”. Nawet jeśli wynikają z obaw o bezpieczeństwo zewnętrzne lub innych pozaprawnych motywów, mogą podważyć międzynarodową wiarygodność Polski jako państwa prawa.
Wezwanie do przestrzegania prawa
NRA zaapelowała do prezydenta oraz przedstawicieli władzy wykonawczej o bezwzględne przestrzeganie prawa, w tym umów międzynarodowych. Jak podkreślono w oświadczeniu, przestrzeganie prawa na poziomie deklaracji, uchwał oraz publicznych wypowiedzi jest warunkiem koniecznym dla odbudowy zaufania obywateli do instytucji państwowych i praworządności w Polsce.
Kontekst międzynarodowy i perspektywy
Decyzje rządu i prezydenta Polski dotyczące ochrony przedstawicieli Izraela w kontekście oskarżeń ze strony MTK wzbudzają pytania o rolę Polski w międzynarodowym systemie prawnym. MTK, jako niezależny organ wymiaru sprawiedliwości, odgrywa kluczową rolę w ściganiu najcięższych zbrodni międzynarodowych. Wyborcze podejście do jego orzeczeń może osłabić pozycję Polski jako państwa przestrzegającego zasad prawa międzynarodowego.
Dalszy rozwój sytuacji zależy od tego, czy polskie władze podejmą kroki w celu dostosowania swoich decyzji do obowiązujących norm prawnych oraz międzynarodowych zobowiązań. Zgodność działań rządu z zasadami prawa i konstytucji jest kluczowa dla utrzymania zaufania obywateli oraz międzynarodowej wiarygodności Polski.
Czy Tusk miał prawo przyjąć uchwała chroniącą zbrodniarz na żądanie Dudy
W przypadku wydania przez Międzynarodowy Trybunał Karny nakazu aresztowania określonej osoby, Trybunał zwraca się do państwa, na którego terytorium osoba ta aktualnie przebywa, z wnioskiem o jej aresztowanie. Na gruncie przepisów Kodeksu postępowania karnego wniosek ten kierowany jest do Ministra Sprawiedliwości, który zobowiązany jest przekazać go właściwemu sądowi okręgowemu (art. 611g § 1 k.p.k.). Następnie, zgodnie z art. 611j § 1 k.p.k., sąd zobligowany jest do zastosowania tymczasowego aresztowania wobec wskazanej osoby.
Od powyższej zasady przewidziano jednak wyjątek. W sytuacji, gdy aresztowanie danej osoby pozostawałoby w sprzeczności z zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, sąd – jako organ właściwy do rozstrzygania w tej sprawie – wstrzymuje się od wydania decyzji. W takim przypadku akta sprawy są przekazywane Ministrowi Sprawiedliwości, który podejmuje działania w celu wyjaśnienia sprawy z Międzynarodowym Trybunałem Karnym (art. 611m k.p.k.).
Wniosek: według obowiązującego w Polsce prawa, o wykonaniu nakazu aresztowania wydanego przez Międzynarodowy Trybunał Karny decyduje sąd, a nie politycy.
