Polska już od lat znajduje się w czołówce państw o najwyższym poziomie obciążenia podatkowego w Europie Środkowo-Wschodniej. Według najnowszych danych z Eurostatu, Polacy płacą jedne z najwyższych podatków w regionie, a struktura obciążeń fiskalnych w naszym kraju budzi wiele kontrowersji. W 2024 roku obciążenie podatkowe wyniosło 38,1% PKB, co plasuje Polskę na 4. miejscu wśród państw Unii Europejskiej.
Warto zastanowić się, dlaczego tak jest oraz jakie konsekwencje dla polskiej gospodarki i obywateli niesie ze sobą tak wysoki poziom opodatkowania. Co ma wpływ na to, że Polacy wciąż zmagają się z wysokimi wydatkami fiskalnymi i w czym tkwi problem?
Wysoki podatek dochodowy i VAT
Jednym z głównych powodów wysokich podatków w Polsce są wysokie stawki podatków dochodowych oraz podatku od wartości dodanej (VAT). Stawka VAT wynosi w Polsce 23%, co jest stawką podstawową wśród krajów Unii Europejskiej. Mimo że niektóre produkty i usługi są objęte stawkami obniżonymi (8%, 5%), to nadal obciążenie to jest jednym z najwyższych w regionie.
Ponadto, podatek dochodowy w Polsce wynosi 19% dla osób fizycznych i 19% dla przedsiębiorstw, co również plasuje nasz kraj na wysokich pozycjach w regionie. Wzrost podatków dochodowych oraz składek na ubezpieczenia społeczne może wpływać na spadek siły nabywczej obywateli oraz hamowanie rozwoju sektora prywatnego.
Szeroka baza podatkowa w Polsce
W Polsce funkcjonuje szeroka baza podatkowa, która obejmuje zarówno podatki dochodowe, jak i inne obciążenia, takie jak podatki od nieruchomości oraz opłaty związane z działalnością gospodarczą. Te obciążenia w połączeniu z podatkiem VAT i wysokimi składkami na ubezpieczenia społeczne tworzą skomplikowaną sieć zobowiązań fiskalnych.
Jak wynika z raportów Ministerstwa Finansów, w 2024 roku łączne obciążenie podatkowe w Polsce wynosiło 38,1% PKB, co stanowi o 6,5% więcej niż średnia unijna. To oznacza, że Polacy płacą stosunkowo więcej w stosunku do dochodów, co stawia nasz kraj w czołówce państw o najwyższym poziomie opodatkowania.
Kosztowna administracja podatkowa
Należy również zauważyć, że koszt utrzymania administracji podatkowej w Polsce jest stosunkowo wysoki. Wydatki na administrację publiczną, w tym na przeciwdziałanie oszustwom podatkowym i kontrolę podatkową, stanowią istotny element budżetu państwa. Wysokie wydatki administracyjne powodują, że rząd ponosi dodatkowe koszty, które następnie przenoszone są na obywateli.
Wzrost długu publicznego
Kolejnym czynnikiem, który wpływa na wysokie podatki w Polsce, jest rosnący dług publiczny. W wyniku kryzysu gospodarczego i pandemii COVID-19, polski rząd zmuszony był do zaciągania kredytów i emitowania obligacji, co spowodowało wzrost długu publicznego. W 2024 roku dług publiczny wynosił około 56% PKB, co wymagało wzrostu obciążeń podatkowych w celu pokrycia rosnących wydatków na obsługę długu.
Skala nierówności społecznych
Wysokie podatki mają także swoje konsekwencje społeczne. Jednym z największych wyzwań w Polsce jest skala nierówności społecznych. Choć rząd wprowadza różnorodne programy wspierające osoby o niskich dochodach (np. program 500+), to wciąż obserwujemy duże rozwarstwienie społeczne. Wysokie opodatkowanie, które w teorii ma finansować pomoc społeczną, może prowadzić do spadku jakości życia niektórych grup społecznych, które zmuszone są do ponoszenia ciężaru wysokich podatków.
Jakie zmiany mogą nastąpić w przyszłości?
Polski rząd, mimo rosnącego obciążenia podatkowego, zapowiada dalsze zmiany w polskim systemie podatkowym. Jednym z celów jest uproszczenie systemu i wprowadzenie bardziej sprawiedliwych obciążeń fiskalnych, które nie będą negatywnie wpływać na przedsiębiorczość oraz sytuację finansową obywateli.
Eksperci wskazują na potrzebę wprowadzenia bardziej progresywnych podatków dochodowych, które mogłyby obciążyć bardziej zamożne osoby i korporacje. Przedsiębiorcy również apelują o zmniejszenie obciążeń fiskalnych w celu zwiększenia konkurencyjności polskiej gospodarki na tle innych krajów Unii Europejskiej.
Wnioski
Polska stoi przed poważnym wyzwaniem związanym z wysokością podatków. Choć wysoki poziom obciążeń podatkowych ma na celu finansowanie działań rządu i zaspokojenie rosnących potrzeb budżetowych, to może to prowadzić do pogłębienia nierówności społecznych oraz osłabienia rozwoju gospodarki. Zmiany w systemie podatkowym są niezbędne, ale muszą być przeprowadzone w sposób przemyślany, aby nie zniechęcały obywateli i przedsiębiorców do aktywności gospodarczej.
