Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) ogłosiła kolejne wyniki swoich audytów dotyczących środków publicznych, które wskazują na poważne nieprawidłowości w zarządzaniu funduszami w instytucjach państwowych, ministerstwach i fundacjach. Łączna kwota badanych środków sięga imponujących 102 miliardów złotych, a zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstw dotyczą miliardów złotych.
Liczba zawiadomień do prokuratury wzrosła o połowę
Od sierpnia 2024 roku liczba zawiadomień do prokuratury zwiększyła się o niemal 50%, sięgając blisko 100. Dla porównania, w poprzednim okresie szef KAS, wiceminister finansów Marcin Łoboda, informował o 51 zawiadomieniach, dotyczących kwoty 3,2 miliarda złotych. Najnowsze zawiadomienia opiewają na kolejne 1,4 miliarda złotych.
Równie dynamicznie rośnie liczba zawiadomień do Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych (RDFP), których jest już 54 – o 34 więcej niż w sierpniu. W sumie audyty KAS objęły 110 podmiotów, w tym kilka ministerstw, instytucje państwowe, takie jak Lasy Państwowe, oraz fundacje, w tym Fundację „Instytut Łukasiewicza”.
Nieprawidłowości na szeroką skalę
Z raportów KAS wynika, że ujawnione nieprawidłowości obejmują m.in.:
- naruszanie zasad przyznawania i rozliczania dotacji oraz pomocy publicznej,
- wydatkowanie środków publicznych niezgodnie z planami finansowymi,
- nieuzasadnione tworzenie instytucji publicznych w celu realizacji określonych potrzeb,
- niewłaściwe korzystanie z rezerw budżetowych,
- wydatkowanie dotacji i pomocy niezgodnie z ich przeznaczeniem,
- działania bez podstawy prawnej lub kreowanie przepisów pod specyficzne potrzeby,
- niegospodarne wydatkowanie środków publicznych,
- brak zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa.
Największe zawiadomienia: kluczowe przykłady
Jednym z pierwszych zawiadomień było zgłoszenie dotyczące Agencji Badań Medycznych. Zarzut dotyczył niedopełnienia nadzoru nad jednostką w zakresie rozporządzania środkami finansowymi, na łączną kwotę 222 milionów złotych.
W listopadzie 2024 roku KAS zgłosiła do prokuratury sprawę Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, gdzie zarzuty obejmują wyrządzenie znacznej szkody majątkowej w kwocie niemal 11,8 miliona złotych. Zawiadomienie odnosi się do przekroczenia uprawnień i działania na szkodę interesu publicznego.
We wrześniu objęto audytem Ministerstwo Edukacji Narodowej. Zgłoszenie dotyczyło kwoty blisko 29,7 miliona złotych, przyznanej podmiotom negatywnie ocenionym przez ekspertów oraz bez rekomendacji zespołu doradczego.
W październiku KAS przeprowadził audyt Ministerstwa Sportu i Turystyki. Zawiadomienie dotyczy wpłaty majątkowej do funduszu, mimo braku podstaw prawnych, co mogło prowadzić do uniknięcia zwrotu niewykorzystanych środków do budżetu. Kwota zgłoszenia wynosi przeszło 657,9 miliona złotych.
Mniejsze, ale nie mniej istotne zgłoszenia
Inne przykłady nieprawidłowości obejmują:
- Główny Inspektorat Ochrony Środowiska: 115,45 tysięcy złotych wydane na niezrealizowane usługi,
- Państwowa Agencja Atomistyki: 686,7 tysięcy złotych wydane na inwestycje nieobjęte planem finansowym,
- Ministerstwo Cyfryzacji: 20 tysięcy złotych na niewykonane usługi,
- Centralny Ośrodek Informatyki: 4 miliony złotych na wydatki niecelowe i nieoszczędne.
Co dalej?
Krajowa Administracja Skarbowa zapowiedziała, że w związku z trwającymi ustaleniami planowane jest złożenie kolejnych zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Skala ujawnionych nieprawidłowości oraz wzrost liczby zgłoszeń wskazują na poważne problemy w zarządzaniu środkami publicznymi w Polsce.
Podsumowanie
Wyniki audytów KAS ujawniają znaczące nieprawidłowości w gospodarowaniu publicznymi pieniędzmi, wskazując na potrzebę pilnych zmian systemowych. Wzrost liczby zawiadomień do prokuratury oraz RDFP podkreśla poważność problemu. Działania KAS mogą stać się punktem wyjścia do szerszej debaty na temat efektywności i przejrzystości instytucji publicznych w Polsce.
