Od stycznia 2025 roku w Polsce zaczęły obowiązywać nowe, zaostrzone procedury kontroli zwolnień lekarskich. Wprowadzone zmiany mają na celu ograniczenie nadużyć w systemie ubezpieczeń społecznych i zapewnienie uczciwości w wypłacie świadczeń. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) oraz pracodawcy otrzymali nowe narzędzia, które pozwalają skuteczniej weryfikować zasadność wystawiania i wykorzystywania zwolnień.
Dlaczego wprowadzono zmiany?
Zmiany są reakcją na wyniki kontroli przeprowadzonych w 2023 roku, które ujawniły poważne nieprawidłowości. Spośród 461,2 tys. skontrolowanych zwolnień lekarskich, aż 29 tysięcy zostało zakwestionowanych. To oznacza, że ponad 6% przypadków budziło poważne zastrzeżenia.
Te dane pokazują skalę problemu. Nadużycia w systemie nie tylko narażają ZUS na ogromne straty finansowe, ale także podważają zaufanie do instytucji publicznych.
Rozszerzone uprawnienia inspektorów ZUS
Nowe regulacje dają ZUS oraz pracodawcom zatrudniającym powyżej 20 osób znacznie większe możliwości kontrolowania zwolnień lekarskich. Oto kluczowe zmiany:
- Kontrola byłych pracowników: Możliwość sprawdzania osób, które już nie są zatrudnione, ale w okresie swojej pracy korzystały ze zwolnień.
- Sprawdzanie miejsca pobytu: Inspektorzy ZUS mogą weryfikować, czy osoba przebywa w miejscu zamieszkania, czasowego pobytu, a także czy prowadzi działalność gospodarczą w trakcie zwolnienia.
- Bezpośrednie wizyty: Kontrolerzy mają prawo wejść na teren nieruchomości osoby kontrolowanej, co wcześniej nie było standardową praktyką.
Nowe przepisy mają na celu ograniczenie sytuacji, w których zwolnienia lekarskie są wykorzystywane niezgodnie z ich przeznaczeniem, np. do wykonywania pracy „na czarno” lub podróży rekreacyjnych.
Nowoczesne narzędzia weryfikacyjne
Inspektorzy ZUS zyskali dostęp do zaawansowanych narzędzi technologicznych oraz nowych procedur, które pozwalają jeszcze skuteczniej weryfikować zasadność zwolnień lekarskich. Obejmują one:
- Żądanie informacji od pracodawców: Pracodawcy mogą być zobowiązani do dostarczania szczegółowych danych na temat pracownika korzystającego ze zwolnienia.
- Wywiady z lekarzami: ZUS ma prawo przeprowadzać rozmowy z lekarzami wystawiającymi zwolnienia, co pozwala na lepsze zrozumienie okoliczności wystawienia dokumentu.
- Dokumentowanie wyników: Wyniki kontroli są rejestrowane w szczegółowych protokołach, które mogą stanowić podstawę do cofnięcia prawa do zasiłku.
Dzięki tym rozwiązaniom ZUS może szybciej identyfikować przypadki nadużyć i podejmować odpowiednie działania.
Surowe konsekwencje za nadużycia
Osoby, które naruszają przepisy dotyczące zwolnień lekarskich, muszą liczyć się z poważnymi konsekwencjami. W przypadku wykrycia nieprawidłowości ZUS ma prawo:
- Odebrać zasiłek: Zwolnienie może zostać unieważnione, a osoba kontrolowana traci prawo do świadczenia za cały okres zwolnienia.
- Żądać zwrotu pieniędzy: Osoby, które niesłusznie pobrały świadczenia, mogą zostać zobowiązane do ich zwrotu.
- Wstrzymać bieżące zasiłki: W przypadku powtarzających się nadużyć ZUS może podjąć decyzję o zawieszeniu wypłaty kolejnych świadczeń.
- Skierować sprawę do prokuratury: Jeśli istnieje podejrzenie popełnienia przestępstwa, sprawa może trafić do organów ścigania.
Co to oznacza dla pracowników i pracodawców?
Dla pracowników nowe przepisy oznaczają większą odpowiedzialność za korzystanie ze zwolnień lekarskich. Każde zwolnienie musi być uzasadnione rzeczywistym stanem zdrowia, a wszelkie próby wykorzystania dokumentu do innych celów mogą skutkować dotkliwymi konsekwencjami.
Pracodawcy zyskali natomiast możliwość skuteczniejszej weryfikacji zwolnień swoich pracowników, co pozwala na lepsze zarządzanie absencjami oraz ograniczenie strat finansowych wynikających z nieobecności pracowników.
Nowe zasady kontroli zwolnień lekarskich, które obowiązują od stycznia 2025 roku, to krok w stronę większej przejrzystości i uczciwości w systemie ubezpieczeń społecznych. Dzięki zaostrzeniu procedur i nowoczesnym narzędziom weryfikacyjnym ZUS oraz pracodawcy mają teraz skuteczniejsze środki do walki z nadużyciami.
Dla pracowników to sygnał, że zwolnienia lekarskie powinny być wykorzystywane zgodnie z ich przeznaczeniem, a każde naruszenie przepisów może wiązać się z poważnymi konsekwencjami.
