Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, zachowek to prawo do wyrównania udziału spadkowego dla osób, które zostały pominięte w spadku lub otrzymały mniej, niż przewidują przepisy dziedziczenia ustawowego. Do osób uprawnionych do zachowku należą małżonek, dzieci, wnuki oraz rodzice spadkodawcy, jeśli sąd uzna ich za uprawnionych. Zachowek wynosi zazwyczaj połowę udziału spadkowego, który przysługiwałby w ramach dziedziczenia ustawowego, a w przypadku małoletnich dzieci lub osób trwale niezdolnych do pracy – dwie trzecie tego udziału.
Warto podkreślić, że roszczenie o zachowek przysługuje nawet w sytuacji, gdy spadkodawca za życia przekazał cały swój majątek w formie darowizny. Oznacza to, że osoby pominięte mogą dochodzić wyrównania od obdarowanego.
Termin na dochodzenie zachowku
Roszczenie o zachowek podlega przedawnieniu. Osoby uprawnione mogą dochodzić swoich praw w ciągu 5 lat od dnia otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy) lub ogłoszenia testamentu. Termin liczony od otwarcia spadku dotyczy sytuacji bez testamentu, zaś od ogłoszenia testamentu – gdy spadkodawca pozostawił dokument określający podział spadku. Ważne jest, że przedawnienie jest brane pod uwagę tylko wtedy, gdy osoba zobowiązana do zapłaty zachowku podniesie taki zarzut w toku postępowania.
Darowizna a prawo do zachowku
Jeśli spadkodawca za życia przekazał cały swój majątek w formie darowizny, osoby uprawnione do spadku mogą dochodzić zachowku od obdarowanego. Zachowek stanowi jedynie uzupełnienie udziału spadkowego, więc kwota zachowku nie będzie równa wartości całego spadku, lecz wynosi połowę (lub dwie trzecie) przysługującego udziału.
Służebność osobista mieszkania – co to jest?
Służebność osobista mieszkania to prawo ustanawiane na rzecz konkretnej osoby fizycznej, pozwalające jej korzystać z nieruchomości w określony sposób. Celem służebności jest ochrona potrzeb osobistych, np. mieszkaniowych, darczyńcy lub innej osoby. Przykładowo, w umowie darowizny można zastrzec, że darczyńca ma prawo do życia w darowanym mieszkaniu, korzystania z jego pomieszczeń i urządzeń. Służebność tego typu często dotyczy dzieci, osób starszych lub niezdolnych do pracy.
Czy służebność wyklucza zachowek?
Nie, służebność osobista mieszkania nie wyklucza możliwości dochodzenia zachowku od osoby obdarowanej. Warto jednak pamiętać, że przy obliczaniu wartości zachowku bierze się pod uwagę wartość mieszkania pomniejszoną o wartość ustanowionej służebności.
Jak oblicza się wartość służebności osobistej?
Najczęściej wartość służebności oblicza biegły sądowy. Uwzględnia on m.in.:
- wartość czynszu najmu za całość lub część nieruchomości (w zależności od zakresu służebności),
- okres korzystania z nieruchomości przez uprawnionego,
- wskaźnik średniego dalszego trwania życia ogłaszany przez Główny Urząd Statystyczny.
Przykładowo, jeśli czynsz za najem mieszkania wynosi 2000 zł miesięcznie, a prognozowany czas korzystania z mieszkania to 10 lat, wartość służebności może wynosić 240 000 zł (2000 zł × 12 miesięcy × 10 lat). Tę kwotę odlicza się od wartości mieszkania przy ustalaniu wysokości zachowku.
Podsumowanie
Darowizna mieszkania obciążona służebnością osobistą nie wyklucza roszczeń o zachowek. Wartość służebności pomniejsza jednak kwotę zachowku, co może wpłynąć na ostateczne rozliczenia. Kluczowe znaczenie mają tutaj wyceny sądowe i dokładne obliczenia biegłych. Pamiętaj, aby w przypadku sporu o zachowek skorzystać z porady prawnej, by skutecznie zabezpieczyć swoje prawa.
Informacje zawarte na stronie stanowią opis stanu prawnego na dzień publikacji i nie są poradą prawną w indywidualnej sprawie. Stan prawny od opublikowania może ulec zmianie. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie wpisu w celu rozwiązania problemów prawnych.
Masz pytania lub potrzebujesz pomocy – zapraszamy do kontaktu!
