W niedzielę, 9 lutego, na łamach „Wall Street Journal” ukazał się artykuł zatytułowany: „Auschwitz powinno należeć do Izraela”. Jego autorem jest David Mamet, amerykański dramatopisarz, scenarzysta i reżyser żydowskiego pochodzenia. W swoim tekście wysuwa on propozycję, aby prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump negocjował z Polską przekazanie Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau pod zarząd Izraela.
Argumentacja Davida Mameta
Mamet w swoim artykule zaznacza, że Donald Trump „przywraca amerykańskiemu rządowi przyzwoitość, rządy prawa i zdrowy rozsądek”. Według niego, oprócz powrotu do doktryny Monroe, amerykański prezydent powinien również podjąć działania mające na celu przekazanie Auschwitz Izraelowi.
Autor tekstu odnosi się także do obchodów 80. rocznicy wyzwolenia niemieckiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz, które miały miejsce 27 stycznia. Wskazuje na fakt, że w uroczystościach uczestniczyli przywódcy z całego świata, ale zabrakło izraelskiego premiera Benjamina Netanjahu. Według Mameta, powodem tej nieobecności była wypowiedź polskiego urzędnika, który sugerował, że Netanjahu może zostać aresztowany za zbrodnie przeciwko ludzkości.
Trump is returning the American government to decency, the rule of law and common sense. In addition to restoring the Monroe Doctrine, he should negotiate with Poland to cede the Auschwitz-Birkenau State Museum to Israel, writes David Mamet https://t.co/zRAe7afcba
— Wall Street Journal Opinion (@WSJopinion) February 10, 2025
Auschwitz jako symbol ludzkiej zdolności do zła
David Mamet podkreśla, że „prawdziwą lekcją nazistowskiego zepsucia jest to, że wszyscy mamy skłonności do okrucieństw”. Jego zdaniem, zdolność do zła nie jest czymś, co można wymazać czy ograniczyć. Przywołuje tu przykład masakry z 7 października 2023 roku, kiedy Hamas zaatakował Izrael. Mamet uważa, że reakcja świata na te wydarzenia przejawia się w „nienawiści do Izraela i żydów”.
Krytyczne głosy wobec propozycji
Na propozycję przekazania Auschwitz Izraelowi zwrócił uwagę dr Wojciech Szewko, ekspert ds. Bliskiego Wschodu. W ironicznym komentarzu na platformie X stwierdził: „Proponuje uzupełnić: wraz ze 100 km strefą buforową dookoła, żeby zapewnić bezpieczeństwo Izraelczykom. Do czego mają przecież pełne prawo”.
Dodał również, że „być może ten pomysł to tylko głos w dyskusji” oraz że „po prostu nie bardzo wiedzą, gdzie wywieźć 2 mln Palestyńczyków”. W swojej wypowiedzi Szewko nawiązał do planu Donalda Trumpa dotyczącego przejęcia przez USA kontroli nad Strefą Gazy, przesiedlenia Palestyńczyków do Jordanii i Egiptu oraz przekształcenia Gazy w „riwierę Bliskiego Wschodu”.
być może ten pomysł to tylko głos w dyskusji – po prostu nie bardzo wiedzą gdzie wywieźć 2 mln Palestyńczyków
— Wojciech Szewko (@wszewko) February 11, 2025
Auschwitz jako element światowego dziedzictwa
Propozycja Mameta wywołuje kontrowersje, ponieważ Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau jest instytucją państwową, znajdującą się na terytorium Polski i objętą patronatem UNESCO. To miejsce, które przypomina o tragicznych wydarzeniach II wojny światowej i ludobójstwie dokonanym przez nazistów. Przekazanie muzeum pod zarząd jakiegokolwiek innego państwa byłoby precedensem na skalę międzynarodową i wymagałoby szerokiej debaty międzyrządowej.
Czy Auschwitz powinno stać się izraelskim muzeum? A może powinno pozostać miejscem pamięci dla całej ludzkości? Dyskusja wokół tej propozycji na pewno nie ucichnie szybko.
