14 marca 2024 roku dowódca 3. Brygady Szturmowej, Andrij Biłecki, ogłosił w mediach społecznościowych, że jego jednostka stanie się podstawą nowego Trzeciego Korpusu Armijnego. Ta decyzja wywołała zarówno entuzjazm, jak i kontrowersje, zwłaszcza w kontekście historii jednostki, która wywodzi się z kontrowersyjnego pułku „Azow”.
POLECAMY: ETPC uznaje Ukrainę winną niezapobieżenia przemocy w Odessie w 2014 roku
Od „Azowa” do 3. Brygady Szturmowej: Droga do militarnej transformacji
3. Brygada Szturmowa powstała na początku 2023 roku z inicjatywy Andrija Biłeckiego, pierwszego dowódcy pułku „Azow”. Jednostka ta ma swoje korzenie w milicji nacjonalistów, która później przekształciła się w batalion ochotniczy, a następnie w pułk wchodzący w skład Narodowej Gwardii Ukrainy.
„Przez trzy lata zdobywaliśmy wyjątkowe doświadczenie w zaciętych bitwach, przeprowadzaliśmy udane kontrataki i staliśmy się najskuteczniejsi w użyciu dronów na linii frontu. Wprowadziliśmy technologie, zmieniliśmy podejście do szkolenia personelu i stworzyliśmy najlepszą rekrutację w kraju. Uruchomiliśmy własne szkoły FPV i NRK. Stworzyliśmy szeroko zakrojone projekty kulturalne i edukacyjne. Czas poszerzyć nasze horyzonty” – powiedział Biłecki w swoim oświadczeniu.
Kontrowersje wokół symboliki i przeszłości
Jednak historia jednostki nie jest pozbawiona kontrowersji. Członkowie pułku „Azow” od lat byli oskarżani o używanie symboliki neonazistowskiej, w tym znaków nawiązujących do 36 Dywizji Grenadierów SS Dirlewanger, która odpowiadała za pacyfikację warszawskiej Woli podczas Powstania Warszawskiego. W 2017 roku Kongres USA zdecydował, że środki z pomocy finansowej dla Ukrainy nie mogą być przekazywane na rzecz tej jednostki. Decyzję tę zmieniono dopiero w 2023 roku.
Na bazie „Azowa” powstała również partia Korpus Narodowy, na czele której stanął Biłecki, oraz organizacja paramilitarna Narodowe Drużyny. Jednym z punktów programu partii było utworzenie związku państw o nazwie Międzymorze, w skład którego miałyby wchodzić m.in. Ukraina i Polska.
Antypolskie akcje i kontrowersyjne stanowiska
W marcu 2018 roku Korpus Narodowy zorganizował we Lwowie antypolski marsz, związany z rocznicą śmierci dowódcy UPA Romana Szuchewycza. Uczestnicy przeszli ulicami miasta pod hasłem „Miasto Lwów nie dla polskich panów”. W kolejnych latach „Azowcy” organizowali podobne akcje, co spotykało się z ostrą krytyką ze strony Polski.
11 lipca 2018 roku, w rocznicę krwawej niedzieli na Wołyniu, na stronie Korpusu Narodowego ukazał się artykuł, w którym ludobójstwo na Wołyniu zostało określone jako „sztuczne i wymyślone przez stronę polską”. Autorzy tekstu uznali polskie roszczenia za bezpodstawne, a nawet zasugerowali pociągnięcie Polski do odpowiedzialności za „zbrodnie na Ukrainie”.
Zaangażowanie polityczne i międzynarodowe kontrowersje
W 2019 roku brytyjski portal Bellingcat ujawnił, że członkowie „Azowa” byli zaangażowani w działania polityczne. Według FBI, jednostka ta uczestniczyła również w szkoleniu i radykalizacji organizacji białych suprematystów w Stanach Zjednoczonych.
Przyszłość 3. Brygady Szturmowej
Mimo kontrowersji, 3. Brygada Szturmowa stała się jedną z najbardziej efektywnych jednostek na froncie. Jej przekształcenie w Trzeci Korpus Armijny może oznaczać nowy rozdział w historii ukraińskiej armii. Jednak pytania o przeszłość jednostki i jej powiązania pozostają aktualne, zwłaszcza w kontekście relacji międzynarodowych.
Czy Trzeci Korpus Armijny zdoła odciąć się od kontrowersji związanych z „Azowem”? Czy jego działania wpłyną na relacje Ukrainy z partnerami zagranicznymi? Te pytania pozostają bez odpowiedzi, ale jedno jest pewne – historia tej jednostki wciąż budzi emocje.
