W polskiej procedurze cywilnej istnieje możliwość odwołania się od każdego rodzaju decyzji wydanej w ramach postępowania sądowego. Wyróżniamy tutaj dwa główne rodzaje decyzji: postanowienia oraz wyroki. Od postanowień można odwołać się poprzez zażalenie, natomiast od wyroków przez apelację. Kodeks postępowania cywilnego określa terminy na złożenie środków odwoławczych. Zazwyczaj jest to 14 dni od daty doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem.
Jednak istnieją sytuacje, w których termin na złożenie odwołania upłynął, a wierzyciel podjął działania w kierunku egzekucji sum objętych wyrokiem.
POLECAMY: Jak bronić się przed egzekucją komorniczą?
Powództwo przeciwegzekucyjne, również znane jako powództwo opozycyjne lub antyegzekucyjne, jest uregulowane w art. 840 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z tym przepisem, dłużnik może zażądać, poprzez powództwo, unieważnienia całości lub części tytułu wykonawczego lub jego ograniczenia, jeśli istnieją okoliczności przeczące podstawom wydania klauzuli wykonawczej, szczególnie w przypadkach, gdy kwestionuje się istnienie zobowiązania ustalonego tytułem wykonawczym, który nie jest orzeczeniem sądowym, lub gdy podważa się przeniesienie zobowiązania pomimo istnienia formalnego dokumentu potwierdzającego to przeniesienie.
Możliwe jest również zakwestionowanie tytułu wykonawczego, jeśli po jego powstaniu nastąpiło zdarzenie, które spowodowało wygaśnięcie zobowiązania lub uniemożliwiło jego egzekucję. Jeśli tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może opierać swoje powództwo także na zdarzeniach, które miały miejsce po zamknięciu rozprawy, oraz zgłaszać zarzut spełnienia świadczenia, o ile ten zarzut nie był przedmiotem rozpoznania w trakcie postępowania.
Należy pamiętać, że tytułem wykonawczym jest dokument egzekucyjny z klauzulą wykonawczą, czyli prawomocny wyrok sądowy. Przedmiotem żądania powództwa przeciwegzekucyjnego może być unieważnienie całości lub części tytułu wykonawczego lub jego ograniczenie.
Warto zaznaczyć, że określenie merytorycznego zakresu powództwa przeciwegzekucyjnego może być trudne. W uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z 21 lipca 2010 r. (III CZP 47/10) wskazano, że skutkiem prawomocnego orzeczenia jest prekluzja możliwości podnoszenia okoliczności faktycznych, które istniały w czasie postępowania, ale nie zostały zgłoszone w jego trakcie. Strona traci więc możliwość podnoszenia tych okoliczności, chyba że wykaże, że nie mogła tego uczynić we właściwym czasie z powodu niezależnych od niej przyczyn. Zarzuty dotyczące klauzuli wykonawczej nie mogą pokrywać się z zarzutami możliwymi do podniesienia w zażaleniu na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonawczej zgodnie z art. 795 Kodeksu postępowania cywilnego.
Ważną cezurą czasową dotyczącą możliwości skorzystania z powództwa przeciwegzekucyjnego jest przepis art. 841 Kodeksu postępowania cywilnego, który stanowi, że powództwo to może być wytoczone po rozpoczęciu egzekucji, ale nie później niż miesiąc od daty doręczenia odpisu pozwu.
Zasada mówi, że sądem właściwym miejscowo dla powództw przeciwegzekucyjnych jest sąd, w którego okręgu prowadzi się egzekucję.
W pozwie powód powinien zawrzeć wszystkie zarzuty, jakie mógł zgłosić w tym czasie, pod rygorem utraty prawa do ich korzystania w dalszym postępowaniu.
